CHƯƠNG II: NHIỆT HỌC
Bài 19. CÁC CHẤT ĐƯỢC CẤU TẠO NHƯ THẾ NÀO?
I. KIẾN THỨC CẦN NHỚ
• Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt gọi là nguyên tử, phân tử.
• Giữa các nguyên tử, phân tử có khoảng cách.
III. BÀI TẬP SÁCH BÀI TẬP
19.1. Tại sao quả bóng bay dù được buộc chặt để lâu ngày vẫn bị xẹp ?
A. Vì khi mới thổi, không khí từ miệng vào bóng còn nóng, sau đó lạnh dần nên co lại.
B. Vì cao su là chất đàn hồi nên sau khi bị thổi căng nó tự động co lại.
C. Vì không khí nhẹ nên có thể chui qua chỗ buộc ra ngoài.
D. Vì giữa các phân tử của chất làm vỏ bóng có khoảng cách nên phân tử không khí có thể qua đó thoát ra ngoài.
Trả lời: Chọn D.
Quả bóng bay dù được buộc chặt để lâu ngày vẫn bị xẹp là vì giữa các phân tử của chất làm vỏ bóng có khoảng cách nên phân tử không khí có thể qua đó thoát ra ngoài.
19.2. Khi đổ 50$cm^{3}$ rượu vào 50$cm^{3}$ nước, ta thu được một hỗn hợp rượu - nước có thể tích :
A. Bằng 100$cm^{3}$
B. Lớn hơn 100$cm^{3}$
C. Nhỏ hơn 100$cm^{3}$
D. Có thể bằng hoặc nhỏ hơn 100$cm^{3}$
Hãy chọn câu trả lời đúng và giải thích tại sao.
Trả lời: Chọn C.
Vì giữa các phân tử nước và phân tử rượu đều có khoảng cách. Khi đổ rượu vào nước thì các phân tử rượu xen lẫn vào các phân tử nước nên thể tích của hỗn hợp rượu nước giảm.
19.3. Mô tả một hiện tượng chứng tỏ các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt, giữa chúng có khoảng cách.
Trả lời: Lấy 1 cốc nước đầy. Dùng thìa lấy 1 thìa muối tinh thả vào cốc nước mà cốc nước vẫn không tràn ra ngoài. Chứng tỏ giữa các phân tử có khoảng cách, nếm nước có vị mặn chứng tỏ nước được cấu tạo từ các hạt riêng biệt chứ không phải liền 1 khối.
19.4. Tại sao các chất trông đều có vẻ như liền một khối mặc dù chúng đều được cấu tạo từ các hạt riêng biệt?
Trả lời:
Các chất trông đều có vẻ như liền một khối vì các hạt vật chất rất nhỏ nên mắt thường không thể nhìn thấy được khoảng cách giữa chúng.
19.5. Lấy một cốc nước đầy và một thìa con muối tinh. Cho muối dần dần vào nước cho đến khi hết thìa muối ta thấy nước vẫn không tràn ra ngoài. Hãy giải thích tại sao và làm thí nghiệm kiểm tra?
Trả lời:
Vì phân tử muối chuyển động xen vào khoảng cách giữa các phân tử nước nên thể tích chung không tăng lên vì thế nước vẫn không tràn ra ngoài.
19.6. Kích thước của 1 phân tử hiđrô vào khoảng 0,00 000 023mm. Hãy tính độ dài của một chuỗi gồm 1 triệu phân tử này đứng nối tiếp nhau.
Trả lời:
Độ dài 1 chuỗi gồm 1 triệu phân tử: 1 000 000 x 0,00 000 023 $\approx$ 0,23mm
19.7*. Cách đây khoảng 300 năm, một nhà bác học người I-ta-li-a đã làm thí nghiệm để kiểm tra xem có nén được nước hay không. Ông đổ đầy nước vào một bình cầu bằng bạc hàn thật kín rồi lấy búa nện thật mạnh lên bình cầu. Nếu nước nén được thì bình phải bẹp. Nhưng ông đã thu được kết quả bất ngờ. Sau khi nện búa thật mạnh, ông thấy nước thấm qua thành bình ra ngoài trong khi bình vẫn nguyên vẹn. Hãy giải thích tại sao.
Trả lời:
Vì giữa các phân tử bạc có khoảng cách, nên khi bị nén các phân tử nước có thể chui qua các khoảng cách này ra ngoài.
19.8. Khi dùng pit-tông nén khí trong một xi-lanh kín thì
A. Kích thước mỗi phân tử khí giảm.
B. Khoảng cách giữa các phân tử khí giảm.
C. Khối lượng mỗi phân tử khí giảm.
D. Số phân tử khí giảm.
Trả lời: Chọn B.
Khi dùng pit-tông nén khí trong một xi-lanh kín thì đã làm cho khoảng cách giữa các phân tử khí giảm.
19.9. Khi nhiệt độ của một miếng đồng tăng thì
A. Thể tích của mỗi nguyên tử đồng tăng.
B. Khoảng cách giữa các nguyên tử đồng tăng.
C. Số nguyên tử đồng tăng.
D. Cả ba phương án trên đều không đúng.
Trả lời: Chọn B.
Khi nhiệt độ của một miếng đồng tăng thì thể tích của miếng đồng tăng do khoảng cách giữa các nguyên tử đồng tăng.
19.10. Biết khối lượng riêng của hơi nước bao giờ cũng nhỏ hơn khối lượng riêng của nước. Hỏi câu nào sau đây so sánh các phân tử nước trong hơi nước và các phân tử nước trong nước là đúng ?
A. Các phần tử trong hơi nước có cùng kích thước với các phân tử trong nước nhưng khoảng cách giữa các phân tử trong hơi nước lớn hơn.
B. Các phân tử trong hơi nước có kích thước và khoảng cách lớn hơn các phân tử trong nước.
C. Các phân tử trong hơi nước có kích thước và khoảng cách bằng các phân tử trong nước.
D. Các phân tử trong hơi nước có cùng kích thước với các phân tử trong nước, nhưng khoảng cách giữa các phân tử trong hơi nước nhỏ hơn.
Trả lời: Chọn A.
Hỏi câu nào sau đây so sánh đúng là: Các phân tử trong hơi nước có cùng kích thước với các phân tử trong nước nhưng khoảng cách giữa các phân tử trong hơi nước lớn hơn.
19.11. Các nguyên tử trong một miếng sắt có tính chất nào sau đây ?
A. Khi nhiệt độ tăng thì nở ra.
B. Khi nhiệt độ giảm thì co lại.
C. Đứng rất gần nhau.
D. Đứng xa nhau.
Trả lời: Chọn C.
Các nguyên tử trong một miếng sắt có tính chất không thay đổi khi nhiệt độ thay đổi, và vì là vật rắn nên nó đứng rất gần nhau. Vậy câu đúng là C.
19.12. Tại sao khi muối dưa, muối có thể thấm vào lá dưa và cọng dưa?
Trả lời:
Giữa các phân tử cấu tạo nên lá dưa và cọng dưa có khoảng cách nên các phân tử muối có thể khuếch tán vào dưa.
19.13. Nếu bơm không khí vào một quả bóng bay thì dù có buộc chặt không khí vẫn thoát được ra ngoài, còn nếu bơm không khí vào một quả cầu bằng kim loại rồi hàn kín thì hầu như không khí không thể thoát được ra ngoài ? Tại sao ?
Trả lời:
Khoảng cách giữa các phân tử của vỏ bóng bay lớn nên các phân tử không khí trong bóng bay có thể lọt ra ngoài. Khoảng cách giữa các nguyên tử kim loại rất nhỏ nên các phân tử không khí trong quả cầu hầu như không thể lọt ra ngoài được.
19.14. Tại sao săm xe đạp sau khi được bơm căng, mặc dù đã vặn van thật chặt, nhưng để lâu ngày vẫn bị xẹp?
A. Vì lúc bơm, không khí vào săm còn nóng, sau đó không khí nguội dần, co lại, làm săm bị xẹp.
B. Vì săm xe bằng cao su là chất đàn hồi, nên sau khi giãn ra thì tự động cơ lại làm cho săm để lâu ngày bị xẹp
C. Vì giữa các phân tử cao su dùng làm săm có khoảng cách nên các phân tử không khí có thể thoát ra ngoài làm săm xẹp dần.
D. Vì cao su dùng làm săm đẩy các phân tử không khí lại gần nhau nên săm bị xẹp.
Trả lời: Chọn C.
Săm xe đạp sau khi được bơm căng, mặc dù đã vặn van thật chặt, nhưng để lâu ngày vẫn bị xẹp. Sở dĩ như vậy vì giữa các phân tử cao su dùng làm săm có khoảng cách nên các phân tử không khí có thể thoát ra ngoài làm săm xẹp dần.
19.15. Hình 19.1 mô tả một thí nghiệm dùng để chứng minh các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt, giữa chúng có khoảng cách.
Hãy dựa vào hình vẽ trên để mô tả cách làm thí nghiệm, cách giải thích kết quả thí nghiệm và rút ra kết luận.
Trả lời:
Mô tả thí nghiệm : Lấy 100$cm^{3}$ nước và 50$cm^{3}$ sirô đổ chung vào bình ta thu được thể tích hỗn hợp là 140$cm^{3}$
Giải thích:
Khi đổ nước và sirô chung với nhau thì các phân tử nước xen lẫn vào các phân tử sirô làm cho thể tích hỗn hợp giảm.
Rút ra kết luận : Giữa các phân tử có khoảng cách.