I. DÀN Ý

1. Mở bài:

- Rượu xuất hiện từ lâu đời trong cuộc sống của con người.

- Nếu uống rượu không có điều độ thì sẽ gây ra những tác hại không nhỏ. Bàn về vấn đề này, Tsêkhốp - nhà văn Nga thế kỉ XIX viết: Rượu nặng trắng nhưng làm đỏ mặt mũi và làm đen danh dự.

2. Thân bài:

a. Giải thích câu nói của Tsê khốp:

- Rượu nặng : Rượu có nồng độ cồn cao, uống mau say, thường có màu trắng. (Ví dụ như rượu Vốtka của Nga, rượu đế Nam Bộ...).

- Đỏ mặt: Người say rượu thưởng đỏ mặt.

- Đen danh dự: Khi say, người ta mất hết tỉnh táo, không còn làm chủ được mình nên hay có những lời nói, hành động sai lầm, ảnh hưởng xấu đến danh dự, khiến người khác coi thường.

b. Bình luận về rượu và hậu quả xấu của việc nghiện rượu.

+ Vai trò của rượu trong đời sống:

- Rượu thường được dùng trong các nghi lễ (thờ cúng, đãi khách trong các dịp tiếp tân, cưới hỏi, ma chay, tiệc tùng, hội hè...), làm cho không khí thêm trang trọng, vui tươi, thân mật.

- Rượu trong đời sống hằng ngày : li rượu khai vị trước bữa ăn làm cho ngon miệng. Li rượu bổ giúp thư giãn, tăng cường sức khoẻ sau một ngày làm việc vất vả... Đó là những mặt có ích của rượu, nhưng nếu dùng rượu thiếu chừng mực thì tác hại không nhỏ.

+ Tác hại của rượu:

- Nếu lạm dụng rượu, uống rượu không điều độ sẽ dẫn đến những tác hại không thể lường trước được: Tư thế, tác phong bệ rạc, nói năng, hành động mất sáng suốt, dễ bị kích động...

- Nghiện rượu sẽ ảnh hưởng lớn tới sức khoẻ bản thân, kinh tế của gia đình, gây mất an ninh trật tự xã hội...

* Cần chú ý đến sự biến đổi màu sắc - giá trị của con người do tác hại của rượu: trắng → đỏ → đen.

3. Kết bài:

- Khẳng định câu nói của Tsekhốp là đúng.

- Chúng ta cần phải biết kiềm chế bản thân trước sức lôi cuốn của rượu để giữ gìn sức khoẻ, tinh thần và danh dự.

- Nghiện rượu là một thói quen xấu, có hại. Hiện nay, chính phủ ta đã có chủ trương đúng đắn về vấn đề này để góp phần hạn chế những tiêu cực trong xã hội.

II. BÀI LÀM

Có lẽ rượu đã xuất hiện mấy ngàn năm nay và loài người không xa lạ gì với nó. Trong cuộc sống hằng ngày của con người, rượu có mặt mọi nơi, mọi lúc. Từ những buổi tiếp tân long trọng đến những nghi lễ như cưới hỏi, tiệc tùng, ma chay hoặc những bữa cơm gặp gỡ thân mật, sum vầy... người ta đều dùng đến rượu. Người xưa nói: Vô tửu bất thành lễ. Rượu có ích nhưng cũng rất có hại nếu ta không biết sử dụng đúng cách. Bàn về tác hại ghê gớm của việc uống rượu vô điều độ, Tsêkhốp, nhà văn Nga nổi tiếng thế kỉ XIX đã nói: Rượu nặng trắng nhưng làm đỏ mặt mũi và làm đen danh dự. Điều thú vị là nhận xét của Tsêkhốp dí dỏm, hài hước mà cũng thật xác đáng. Chúng ta hãy cùng nhau bàn luận về vấn đề này.

Rượu nặng mà Tsêkhốp nói chính là loại rượu mạnh có nồng độ cao, uống vào rất mau say. Ví dụ như rượu Votka của Nga, Úyt-xki của các nước châu Âu và rượu nếp, rượu đế Việt Nam... là rượu nặng, thường có màu trắng.

Những người say rượu thường hay đỏ mặt vì rượu là chất kích thích thần kinh, làm tăng nhịp đập của tim, thúc đẩy nhanh sự tuần hoàn của máu. Khi say rượu, tưởng chừng như bao nhiêu máu dồn cả lên mặt nên mặt mũi đỏ phừng phừng trông rất dễ sợ. Lúc này thì lí trí đã bị rối loạn, khiến người say mất sáng suốt, không điều khiển nổi các hoạt động bình thường của cơ thể, không làm chủ được ngôn ngữ, hành vi. Họ nói năng lung tung, hành động liều lĩnh, điên cuồng và như thế là họ đã tự bôi đen danh dự. Nhận xét trên của Tsekhốp hoàn toàn đúng với thực tế.

Như trên đã nói, rượu có mặt thường xuyên trong cuộc sống của con người. Trong các nghi lễ, rượu làm cho không khí thêm phần trang trọng và vui vẻ. Trong sinh hoạt hàng ngày, li rượu nhẹ khai vị trước bữa cơm làm cho người ta ăn thêm ngon miệng. Li rượu thuốc giúp ta chữa bệnh hay bồi bổ sức khoẻ sau một ngày làm việc. Trong buổi chia tay hay sum họp với người thân, li rượu làm cho tình cảm thêm đậm đà, thắm thiết... Đó là mặt tích cực, mặt có ích của rượu, nếu chúng ta sử dụng nó đúng lúc, đúng nơi và có điều độ.

Ngược lại, nếu lạm dụng rượu, nghiện rượu... sẽ dẫn đến những hậu quả không thể lường trước được. Cái quan niệm: sáng say, chiều xỉn, tối lai rai là quan niệm đáng phê phán. Uống nhiều rượu, người ta sẽ giảm khả năng suy nghĩ và làm việc, dễ dẫn đến những quyết định sai lầm, những hành động đáng tiếc. Nhẹ thì gây ồn ào, lộn xộn trong gia đình hoặc nơi công cộng; nặng thì chửi bới, ẩu đả, thậm chí đâm chém nhau... Có kẻ say rượu đã đánh đập vợ con dã man, doạ đốt nhà, giết người... Không ít kẻ phạm pháp trong khi say, lúc tỉnh rượu ân hận thì đã quá muộn.

Nghiện rượu dễ đẩy người ta đến chỗ bê tha, bệ rạc, mất tự cách; làm cho mọi người khinh bỉ, ghê sợ và xa lánh. Những kẻ cho rằng có thể tìm vui trong rượu, giải sầu bằng rượu là sai lầm. Uống rượu quá độ sẽ hao tốn tiền bạc, tổn hại đến sức khoẻ. Từ đó ảnh hưởng không nhỏ tới đời sống kinh tế và đời sống tinh thần. Thực tế cho thấy những ông cha, bà mẹ nghiện rượu không bao giờ làm tròn bổn phận với con cái. Rượu đã tước đi khả năng làm việc cùng trách nhiệm, phẩm giá của họ. Họ trở thành gánh nặng, thành gương xấu cho gia đình, xã hội.

Tác hại của rượu như thế nào, người ta đã thấy rõ từ lâu. Cách đây ba ngàn năm, vua Vũ nhà Chu ở Trung Quốc đã đày người chế tạo ra thứ rượu nếp đi xa và truyền lệnh cấm dân chúng, quan lại uống rượu.

Đời nhà Lê ở nước ta, bộ luật Hồng Đức quy định phạt nặng những kẻ say rượu nói bậy, làm bậy, gây ảnh hưởng đến thuần phong mỹ tục, bất kể là quan hay là dân. Gần đây, nhà nước ta đã ra chỉ thị về việc cấm say rượu đối với tất cả mọi người vì thấy rõ tác hại của rượu. Say rượu, nghiện rượu là cội nguồn của những hành vi tiêu cực như tham ô, hối lộ, lừa đảo, gây rối trật tự an ninh công cộng, phạm pháp...

Câu nói của Tsekhốp: Rượu nặng trắng nhưng làm đỏ mặt mũi và làm đen danh dự thật dí dỏm và giàu hình ảnh. Nhà văn nói đến giá trị của con người bị hạ thấp do tác dụng xấu của rượu bằng sự biến đổi màu sắc từ trắng đến đỏ rồi đen. Tác hại của rượu ghê gớm như vậy nên chúng ta càng cần phải biết cách kiềm chế bản thân trước sự hấp dẫn, cuốn hút của nó. Nhận xét của Tsê khốp vô cùng chính xác. Chúng ta nhất trí với ông rằng; say rượu, nghiện rượu là một tật xấu cần phải loại trừ để góp phần giữ gìn đạo đức, danh dự và làm trong sạch xã hội.