§15. ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN KHỐI LƯỢNG

A. KIẾN THỨC CẦN NHỚ

1. Nội dung định luật

“Trong một phản ứng hóa học, tổng khối lượng của các chất sản phẩm bằng tổng khối lượng của các chất tham gia phản ứng”.

Ví dụ : Phản ứng : A + B → C + D

thì : $m_{A}$ + $m_{B}$ = $m_{C}$ + $m_{D}$

2. Giải thích

Vì trong phản ứng hóa học diễn ra sự thay đổi liên kết giữa các nguyên tử, sự thay đổi này chỉ liên quan đến electron. Còn số nguyên tử mỗi nguyên tố giữ nguyên và khối lượng của các nguyên tử không đổi, vì vậy tổng khối lượng các chất được bảo toàn.

B. BÀI GIẢI CHI TIẾT CÁC CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP

1. a) Viết công thức về khối lượng cho phản ứng giữa kim loại kẽm và axit clohiđric HCl tạo ra chất kẽm clorua $ZnCl_{2}$ và khí hiđro.

b) Cho biết khối lượng của kẽm và axit clohiđric đã phản ứng là 6,5g và 7,3g; khối lượng của kẽm clorua là 13,6g. Hãy tính khối lượng của khí hiđro bay lên.

Trả lời:

a) Công thức về khối lượng của phản ứng đã xảy ra:

$m_{Zn}$ + $m_{HCl}$ = $m_{ZnCl_{2}}$ + $m_{H_{2}}$

b) Từ định luật BTKL, ta có:

$m_{H_{2}}$ = $m_{Zn}$ + $m_{HCl}$ - $m_{ZnCl_{2}}$ = 6,5 + 7,3 - 13,6 = 0,2g

Vậy: Khối lượng khí hiđro bay lên là 0,2g.

2. Biết rằng axit clohiđric có phản ứng với chất canxi cacbonat tạo ra chất canxi clorua, nước và khí cacbon đioxit thoát ra. Một cốc đựng dung dịch axit (1) và cục đá vôi (2) (thành phần chính là canxi cacbonat) được đặt trên một đĩa cân. Trên đĩa cân thứ hai đặt quả cân (3) vừa đủ cho cân ở vị trí thăng bằng. Bỏ cục đá vôi vào dung dịch axit clohiđric. Sau một thời gian phản ứng, cân sẽ ở vị trí nào: a, b hay c? Giải thích.

Trả lời:

Sau một thời gian phản ứng cân sẽ ở vị trí b. Vì trong phản ứng có một lượng khí cacbon đioxit thoát ra làm cho khối lượng hụt đi.

3. Hãy giải thích vì sao

a) Khi nung nóng cục đá vôi thì thấy khối lượng giảm đi?

b) Khi nung nóng miếng đồng trong không khí (có khí oxi) thì thấy khối lượng tăng lên? (kim loại đồng cũng có phản ứng tương tự magie (Mg)).

Trả lời :

a) Khi nung nóng cục đá vôi có chất khí cacbon đioxit ($CO_{2}$) thoát ra nên khối lượng giảm đi.

b) Khi nung nóng miếng đồng trong không khí thì đồng kết hợp với oxi tạo ra chất mới nên khối lượng tăng lên.