Chương 1. ĐIỆN HỌC

Bài 1. SỰ PHỤ THUỘC CỦA CƯỜNG ĐỘ DÒNG ĐIỆN VÀO HIỆU ĐIỆN THẾ GIỮA HAI ĐẦU DÂY DẪN

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

Cường độ dòng điện chạy qua một dây dẫn tỉ lệ thuận với hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây dẫn đó.

Lưu ý:

- Tính các đại lượng U hoặc I bằng cách lập tỉ số

- Vẽ đồ thị sự phụ thuộc của I vào U:

+ Trước hết lập một hệ trục toạ độ IOU, trục tung là OI, trục hoành OU.

+ Mỗi cặp số (U, I) cho ta một điểm xác định trên mặt phẳng toạ độ.

+ Nối các điểm đã xác định trên mặt phẳng toạ độ.

B. HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI TRONG SGK VÀ GIẢI BÀI TẬP TRONG SBT

C1. Từ kết quả thí nghiệm ta thấy : Khi tăng (hoặc giảm) hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây dẫn bao nhiêu lần thì cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn đó cũng tăng (hoặc giảm) bấy nhiêu lần.

Mỗi cặp số U và I cho ta một điểm xác định trên mặt phẳng toạ độ (UOI). Tất cả các điểm xác định phải nằm trên (hoặc nằm rất gần) đường thẳng đi qua gốc toạ độ như hình 1.1. Điểm nào nằm xa đường thẳng thì phải đo lại cặp số U, I.

C3. - Chia mỗi khoảng trên trục tung và trục hoành thành ba phần bằng nhau (mỗi phần là 0,5 V và 0,1 A) để có các giá trị hiệu điện thế 2,5 V ; 3,5 V và các giá trị cường độ dòng điện tương ứng.

- Từ một điểm M bất kì trên đồ thị, hạ các đường thẳng vuông góc xuống các trục OU và OI để xác định các giá trị U, I cần tìm.

C4. - Lần đo 1:

Dựa vào phần kết luận ta có :

- Lần đo 2:

Cách tính tương tự đối với các lần đo còn lại.

C5. Nêu kết luận về sự phụ thuộc của I vào U.

1.1.

1.2. Tương tự bài 1.1 ta có:

1.3. Kết quả cần kiểm tra là $I_{2}$. Ta có :

Như vậy kết quả của bạn học sinh đưa ra là sai.

1.4. D. Đơn vị cường độ dòng điện ở bài này là mA. Có thể đổi ra đơn vị A hoặc không đổi đều được ; vì ta lập tỉ số về cường độ dòng điện nên chỉ cần các cường độ dòng điện cùng đơn vị đo. Ta có:

1.5.C.

1.6. A

1.7. B. Vì I $\sim$ U nên đồ thị là đường thẳng đi qua gốc toạ độ.

1.8. B. Ta có :

1.9. Muốn có dòng điện chạy qua vật dẫn thì giữa hai đầu vật dẫn phải có một hiệu điện thế. Mặt khác, với một vật dẫn thì cường độ dòng điện chạy qua vật dẫn tỉ lệ thuận với hiệu điện thế đặt vào hai đầu vật dẫn đó. Chính vì vậy, muốn tăng cường độ dòng điện chạy qua vật dẫn thì phải tăng hiệu điện thế giữa hai đầu vật dẫn.

1.10.

1.11.

Phải giảm hiệu điện thế giữa hai đầu dây đi một lượng là 4 V.

C. BÀI TẬP BỔ SUNG

1a. Có bốn nhóm học sinh cùng tiến hành thí nghiệm nghiên cứu sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu điện thế giữa hai đầu dây dẫn với bốn bộ thí nghiệm giống hệt nhau. Trong các kết quả thí nghiệm của một trong các lần đo của bốn nhóm thì kết quả của một nhóm chưa chính xác, đó là kết quả của

A. nhóm 1: U = 1,5 V; I = 0,1 A.

B. nhóm 2: U = 3,6V; I = 0,2 A.

C. nhóm 3: U = 4,2V; I = 0,28 A.

D. nhóm 4: U = 5,4 V; I = 0,36 A.

1b. Khi đặt hiệu điện thế $U_{1}$ vào hai đầu một dây dẫn thì dòng điện đi qua nó có cường độ $I_{1}$ = $\large \frac{1}{20}$$U_{1}$. Hỏi khi giảm hiệu điện thế giữa hai đầu dây này đi 4 V thì cường độ dòng điện qua dây sẽ giảm đi một lượng là bao nhiêu ?

HƯỚNG DẪN GIẢI

1a.

B. Vì các bộ thí nghiệm giống hệt nhau nên tỉ số $\large \frac{U}{I}$ của các nhóm phải có cùng một giá trị. Kiểm tra kết quả thí nghiệm của các nhóm ta có:

A. Nhóm 1: U = 1,5 V; I = 0,1A ⇒ $\large \frac{U}{I}$ = 15 (V/A).

B. Nhóm 2: U = 3,6V; I = 0,2 A ⇒ $\large \frac{U}{I}$ = 18 (V/A).

C. Nhóm 3: U = 4,2 V; I = 0,28 A ⇒ $\large \frac{U}{I}$ = 15 (V/A).

D. Nhóm 4: U = 5,4 V; I = 0,36 A ⇒ $\large \frac{U}{I}$ = 15 (V/A).

Kết quả của nhóm 2 là sai.

1b.

Vì đối với một dây dẫn thì I $\sim$ U nên ta có :

Cường độ dòng điện giảm đi 0,2 A.