Bài 22. TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐIỆN - TỪ TRƯỜNG

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện tồn tại từ trường. Nam châm hoặc dòng điện đều có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt gần nó.

2. Người ta dùng kim nam châm (gọi là nam châm thử) để nhận biết từ trường.

Lưu ý : Một nam châm thử đặt trong từ trường luôn chỉ một hướng xác định.

HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI TRONG SGK VÀ GIẢI BÀI TẬP TRONG SBT

C1. Khi đóng công tắc K thì kim nam châm quay đi một góc, lúc đã nằm cân bằng thì kim nam châm không còn song song với dây dẫn nữa.

C2. Kim nam châm lệch khỏi hướng Nam – Bắc.

C3. Kim nam châm luôn chỉ một hướng xác định.

C4. Đưa kim nam châm lại gần dây dẫn AB, nếu kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc thì trong dây dẫn AB có dòng điện chạy qua. Nếu kim nam châm không bị lệch khỏi hướng Nam - Bắc thì cần phải đưa kim nam châm đến một vị trí khác, nếu kim nam châm vẫn không bị lệch khỏi hướng Nam - Bắc thì mới có thể kết luận dây dẫn AB không có dòng điện chạy qua.

C5. Đó là thí nghiệm để kim nam châm ở trạng thái tự do, khi đã đứng cân bằng thì kim nam châm luôn chỉ hướng Nam - Bắc.

C6. Không gian xung quanh kim nam châm có từ trường.

22.1. B.

22.2. Mắc hai đầu dây dẫn với hai cực của pin. Đưa kim nam châm ở trạng thái tự do lại gần dây dẫn, nếu kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc thì pin còn điện.

22.3. C.

22.4. Dùng nam châm thử.

22.5.C;

22.6. B;

22.7. D;

22.8. B;

22.9. D.

C. BÀI TẬP BỔ SUNG

22a. Có hai hộp gỗ mỏng, kín. Trong một hộp có một thanh sắt non, trong hộp còn lại có một đoạn dây dây dẫn được nối với hai cực của một chiếc pin. Thanh sắt non và đoạn dây dẫn đều được đặt theo hướng Bắc – Nam. Nếu có một nam châm thử thì làm thế nào để tìm ra hộp nào chứa dây dẫn có dòng điện?

22b. Hai dây dẫn được đặt song song với nhau theo phương Bắc - Nam và cách nhau một khoảng nhỏ như hình 22.1. Đặt một kim nam châm thử tại các vị trí A và B thì kim nam châm thử đều bị lệch khỏi hướng Bắc – Nam. Có thể kết luận ngay cả hai dây dẫn đều có dòng điện chạy qua được không ? Tại sao ?

HƯỚNG DẪN GIẢI

22a. Khi đưa nam châm thử lại gần một hộp, nam châm thử lệch khỏi hướng Bắc - Nam. Lấy tay quay nam châm thử đi 180° rồi bỏ tay ra; nếu nam châm thử quay trở lại hướng cũ thì trong hộp này chứa dây dẫn có dòng điện; nếu nam châm thử không quay trở lại hướng cũ thì trong hộp này chứa thanh sắt non.

22b. Chưa thể kết luận ngay được điều đó vì : Chỉ cần một trong hai dây dẫn có dòng điện thì tại điểm A và B đều có từ trường nên kim nam châm thử đều bị lệch khỏi hướng Bắc - Nam.