Bài 58. TỔNG KẾT CHƯƠNG III: QUANG HỌC

HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP TRONG SGK

I. TỰ KIỂM TRA

1. a) Tia sáng bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa nước và không khí. Đó là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.

b) Góc tới bằng 60°. Góc khúc xạ nhỏ hơn 60°.

2. Hai đặc điểm để nhận biết thấu kính hội tụ :

- Có khả năng hội tụ chùm tia tới song song tại một điểm hoặc cho ảnh thật của một vật ở rất xa tại tiêu điểm của thấu kính ;

- Có phần rìa mỏng hơn phần giữa.

3. Tia ló đi qua tiêu điểm của thấu kính.

4. Dùng hai trong ba tia sáng đặc biệt đã học để dựng ảnh.

5. Thấu kính phân kì có phần giữa mỏng hơn phần rìa.

6. Nếu ảnh của tất cả các vật đặt trước thấu kính đều là ảnh ảo thì thấu kính đó là thấu kính phân kì.

7. Vật kính của máy ảnh là thấu kính hội tụ. Ảnh của vật cần chụp hiện trên phim. Với máy ảnh thông thường thì ảnh trên phim là ảnh thật, ngược chiều và nhỏ hơn vật.

8. Xét về mặt quang học, hai bộ phận quan trọng nhất của mắt là thể thủy tinh và màng lưới. Thể thủy tinh tương tự như vật kính, màng lưới tương tự như phim trong máy ảnh.

9. Giới hạn xa nhất trên khoảng nhìn rõ là điểm cực viễn; Giới hạn gần nhất trên khoảng nhìn rõ là điểm cực cận.

10. Mắt cận không nhìn thấy các vật ở xa. Khi nhìn các vật ở gần thì người cận thị phải đặt vật lại gần sát mắt. Để khắc phục tật cận thị thì người cận thị phải đeo thấu kính phân kì sao cho có thể nhìn được các vật ở xa.

11. Kính lúp là dụng cụ dùng để quan sát những vật rất nhỏ. Kính lúp là thấu kính hội tụ có tiêu cự nhỏ hơn 25 cm.

12. Ví dụ về nguồn phát ánh sáng trắng : Mặt Trời, ngọn đèn điện, đèn ống...

Ví dụ về cách tạo ra ánh sáng đỏ : Dùng đèn LED đỏ, chiếu ánh sáng trắng qua tấm lọc màu đỏ, dùng bút laze phát ra ánh sáng đỏ, chiếu ánh sáng trắng lên mặt ghi của đĩa CD...

13. Muốn biết trong chùm sáng do một đèn ống phát ra có những màu nào, ta cho chùm sáng đó chiếu qua một lăng kính hoặc chiếu vào mặt ghi của một đĩa CD.

14. Muốn trộn hai ánh sáng màu với nhau, ta cho hai chùm sáng màu đỏ chiếu vào cùng một chỗ trên một màn ảnh trắng, hoặc cho hai chùm sáng đó đi theo cùng một phương vào mắt. Khi trộn hai ánh sáng màu khác nhau thì ta được một ánh sáng có màu khác với màu của hai ánh sáng ban đầu.

15. Chiếu ánh sáng đỏ vào một tờ giấy trắng ta sẽ thấy tờ giấy có màu đỏ. Nếu thay tờ giấy trắng bằng tờ giấy xanh ta sẽ thấy tờ giấy đó gần như có màu đen.

16. Trong sản xuất muối, người ta đã sử dụng tác dụng nhiệt của ánh sáng mặt trời làm nước bay hơi để lại muối.

II. VẬN DỤNG

17. B.

18.B.

19. B.

20. D.

21. a - 4; b - 3; c - 2; d - 1.

22. Cho thấu kính phân kì có f = 20 cm; vật AB; d= 20 cm vậy ta có A $\equiv$ F.

a) Xem hình 58.1.

b) A'B' là ảnh ảo.

c) Vì điểm A trùng với điểm F, nên BO và AI là hai đường chéo của hình chữ nhật BAOI. Điểm B' là giao điểm của hai đường chéo. A'B' là đường trung bình của tam giác ABO.

Ta có OA' = $\large \frac{1}{2}$OA = 10 cm. Ảnh nằm cách thấu kính 10 cm

23. a) Xem hình 58.2.

b) AB = 40 cm; OA = 120 cm; OF = 8 cm.

Vì AB = OI nên:

Từ (1) và (2) ta suy ra:

hay:

Thay số, ta được :

hay

24. Gọi O là khoảng cách từ mắt đến cửa (OA = 5 m = 500 cm) ; OA' là khoảng cách từ thuỷ tinh đến màng lưới (OA' = 2 cm) ; AB là cái cửa (AB = 2 m = 200 cm); A'B' là ảnh của cái cửa trên màng lưới.

Ảnh cao 0,8 cm.

25. a) Nhìn ngọn đèn dây tóc qua kính lọc màu đỏ, ta thấy ánh sáng màu đỏ.

b) Nhìn ngọn đèn đỏ qua kính lọc màu lam, ta thấy ánh sáng màu lam.

c) Chập hai kính lọc màu lam và màu đỏ lại với nhau rồi nhìn ngọn đèn dây tóc nóng sáng, ta thấy ánh sáng màu đỏ sẫm. Đó không phải là trộn ánh sáng đỏ với ánh sáng lam, mà là thu được phần còn lại của chùm sáng trắng sau khi đã cản lại tất cả những ánh sáng mà mỗi kính lọc đỏ hoặc lam có thể cản lại được.

26. Trồng cây cảnh dưới một giàn hoa rậm rạp thì cây cảnh sẽ bị còi cọc đi rồi chết vì không có ánh sáng mặt trời chiếu vào cây cảnh nên không có tác dụng sinh học của ánh sáng để duy trì sự sống cho cây.