I. DÀN Ý

1. Mở bài:

- Từ xưa, nhân dân ta đã sáng tạo ra những huyền thoại đẹp đẽ về nguồn gốc dân tộc (Sự tích trăm trứng, Quả bầu mẹ...).

- Đoàn kết là một truyền thống tốt đẹp của nhân dân ta.

- Đoàn kết là biểu hiện cụ thể của tình thương yêu trong quan hệ giữa người với người. Đoàn kết tạo nên sức mạnh.

- Ngày xưa, ông cha ta đã chú trọng đến vấn đề giáo dục tinh thần đoàn kết, thể hiện qua câu ca dao:

Nhiễu điều phủ lấy giá gương

Người trong một nước phải thương nhau cùng.

2. Thân bài:

a/ Giải thích ý nghĩa của câu ca dao:

+ Câu ca dao đã mượn một hình ảnh đẹp: Nhiễu điều phủ lấy giá gương để nói đến vấn đề đoàn kết.

- Nghĩa đen: Nhiễu điều là miếng vải nhiễu (một loại lụa quý dệt từ tơ tằm) màu đỏ, thường được dùng để phủ lên chiếc giá gương cho khỏi bụi.

- Nghĩa bóng: Chỉ sự đùm bọc, che chở, gắn bó khăng khít của đồng bào trong một nước.

+ Câu ca dao khuyên nhủ: Người trong một nước phải thương yêu, giúp đỡ nhau, coi nhau như anh em một nhà.

b/ Khẳng định lời khuyên đó hoàn toàn đúng:

- Xưa nay, người dân cùng sống trong một làng, một huyện, một tỉnh và một nước thường có quan hệ gắn bó với nhau về tình cảm và vật chất.

- Bởi vậy nên mỗi người đều phải có ý thức thương yêu, đùm bọc những người xung quanh mình, nhất là trong lúc khó khăn, hoạn nạn.

- Tình đoàn kết, thương yêu giai cấp, giống nòi là cơ sở của lòng yêu mến quê hương, đất nước, dân tộc và nhân loại.

c/ Nâng cao, mở rộng vấn đề:

+ Tinh thần đoàn kết được thể hiện trong nhận thức và hành động cụ thể:

- Gặp người trong cảnh khó khăn sẵn sàng giúp đỡ, chia sẻ với tinh thần tương thân tương ái (Thương người như thể thương thân, Lá lành đùm lá rách...).

Ví dụ: Giúp đỡ người tàn tật, nghèo khó, gặp tai hoạ hoặc tham gia phong trào hỗ trợ đồng bào vùng bị lũ lụt, phong trào xoá đói giảm nghèo, xây nhà tình nghĩa, lớp học tình thương,...

+ Tinh thần đoàn kết, thương yêu nhau là nền tảng của đạo lí dân tộc, là cơ sở tạo nên sức mạnh để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc ngày càng giàu mạnh.

+ Phê phán những thái độ sai trái như ích kỉ, thờ ơ trước nỗi bất hạnh của người khác.

3. Kết bài:

- Đoàn kết là truyền thống tốt đẹp, lâu đời của dân tộc ta.

- Chúng ta cần giữ gìn và phát huy truyền thống đó.

II. BÀI LÀM

Đoàn kết là cội nguồn của sức mạnh và chiến thắng. Bởi vậy, từ ngàn xưa, tổ tiên ta đã chú trọng đến việc giáo dục tinh thần đoàn kết qua những huyền thoại đẹp như Sự tích trăm trứng, Quả bầu mẹ... Thiêng liêng thay là ý nghĩa của hai tiếng đồng bào. Nó khẳng định rằng tất cả các dân tộc sinh sống trên non sông đất nước này đều do cùng một mẹ sinh ra. Bài học về đoàn kết còn được gửi gắm trong những câu ca dao làm rung động lòng người:

Nhiễu điều phủ lấy giá gương

Người trong một nước thì thương nhau cùng.

Câu ca dao trên là một chân lí lớn lao về truyền thống đoàn kết quý báu của dân tộc. Sự gắn bó của tình giai cấp, nghĩa đồng bào được đem so sánh với miếng nhiễu điều (một loại lụa quý màu đỏ, dệt từ tơ tằm) phủ trên chiếc giá gương (chiếc khung để gắn gương soi). Miếng nhiễu ấy che phủ cho tấm gương khỏi bụi, mãi mãi sáng trong. Tấm gương kia cũng làm tôn thêm vẻ đẹp, vẻ quý của miếng nhiễu điều. Hai vật ấy luôn luôn khăng khít bên nhau, bổ sung giá trị cho nhau.

Ý nghĩa câu ca dao không dừng ở đó. Sâu xa hơn, nó chứa đựng một lời khuyên nghĩa tình thắm thiết: Người trong một nước phải thương nhau cùng. Sống trên đất nước này, dù người trên rừng, kẻ dưới biển, dù người Kinh hay người Thượng, chúng ta phải luôn nhớ rằng các dân tộc đều là con của một mẹ sinh ra, đều là dòng giống Lạc Hồng. Đó chính là sợi dây vô hình mà hết sức thiêng liêng nối kết các thành viên trong cộng đồng để tạo nên xã hội.

Trong cuộc đời, không ai có thể tồn tại được nếu sống cách biệt với mọi người. Tách mình ra khỏi quan hệ ràng buộc với gia đình, giai cấp và dân tộc thì chẳng khác nào tự tiêu diệt vì cá nhân không thể làm nên sức mạnh. Chỉ có một cộng đồng thống nhất về ý chí, gắn bó chặt chẽ về quyền lợi mới tạo nên được sức mạnh dựng nước và giữ nước, mới sáng tạo ra những của cải vật chất, tinh thần làm giàu cho xã hội.

Bài học đoàn kết đã được chứng minh qua thực tế mấy ngàn năm lịch sử của nước ta. Trải qua bao cuộc chiến đấu chống ngoại xâm, sức mạnh của truyền thống đoàn kết đã tạo nên những chiến công oanh liệt như Bạch Đằng, Chi Lăng, Đống Đa, Điện Biên Phủ, chiến dịch Hồ Chí Minh,... Dân tộc Việt Nam nhờ đoàn kết mà tồn tại và không ngừng phát triển.

Đoàn kết trong thời chiến để giữ nước, đoàn kết trong thời bình để xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh. Nhận thức ấy phải được thấm sâu vào mỗi con người. Chúng ta là con một cha, nhà một nóc, Thịt với xương, tim óc dính liền (thơ Tố Hữu). Thương yêu, cưu mang giúp đỡ nhau trong lúc yên vui cũng như trong cơn hoạn nạn, ấy là đạo lí làm người - là truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.

Tinh thần đoàn kết, thương yêu giai cấp, giống nòi là cơ sở của tình yêu quê hương, đất nước. Tinh thần ấy được thể hiện qua những việc làm cụ thể hằng ngày: một hành động giúp đỡ người già cả, tàn tật, người gặp khó khăn hoạn nạn; một phong trào cứu trợ đồng bào vùng bị thiên tai; một phong trào đền ơn đáp nghĩa rộng khắp; những lớp học tình thương mở nơi hang cùng ngõ hẻm, đem ánh sáng văn hoá đến với trẻ em nghèo... Tất cả những việc làm ấy là kết quả của một cách sống coi trọng nhân nghĩa, là kết quả của bài học tương thân, tương ái lưu truyền đã bao đời.

Bên cạnh cách sống đẹp ấy thì cách sống ích kỉ, chỉ biết quyền lợi cá nhân là đáng phê phán. Thờ ơ trước nỗi đau của người khác, tệ hại hơn là vui sướng trên nỗi khổ cực, mất mát của đồng bào, đó là biểu hiện sự suy thoái về đạo đức và nhân cách. Xã hội mới không chấp nhận những kẻ như vậy vào cộng đồng dân tộc.

Trong thời đại hôm nay, câu ca dao trên vẫn giữ nguyên ý nghĩa nhân sinh của nó. Kế thừa và phát huy truyền thống đại đoàn kết của dân tộc, chúng ta hãy kề vai sát cánh bên nhau để xây dựng đất nước Việt Nam giàu mạnh. Trên đường đi tới tương lai tươi sáng, lời Bác dạy luôn luôn là nguồn sức mạnh cho cả dân tộc: Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết. Thành công, thành công, đại thành công.