I. DÀN Ý
1. Mở bài:
- Câu tục ngữ: Ăn cây nào, rào cây nấy của người xưa là đề tài trao đổi của tổ em. Các bạn phát biểu ý kiến rất sôi nổi.
- Em cũng tham gia bàn bạc.
2. Thân bài:
a/ Giải thích nghĩa đen (nghĩa chính) của câu tục ngữ:
- Ăn quả của cây nào thì phải chăm sóc, bảo vệ cây nấy.
b/ Nghĩa bóng (nghĩa chuyển) của câu tục ngữ:
- Là lời khuyên con người phải biết bảo vệ những gì gắn bó thiết thực với quyền lợi, nguồn sống của mình.
c/ Bình luận mặt đúng, mặt chưa đúng của câu tục ngữ:
+ Mặt đúng:
- Ở thời kì nền kinh tế tiểu nông lạc hậu, phần lớn là tự cung tự cấp, con người phải bảo vệ những gì gắn chặt với quyền lợi chính đáng của mình.
- Câu tục ngữ phê phán lối sống thực dụng, ích kỉ.
+ Mặt chưa đúng:
- Trong thời đại mới, quyền lợi cá nhân gắn liền với quyền lợi cộng đồng, giai cấp, dân tộc, nhân loại, cho nên không thể chỉ biết bảo vệ quyền lợi của riêng mình.
3. Kết bài:
- Quan niệm sống đúng nhất: Mình vì mọi người, mọi người vì mình.
II. BÀI LÀM
Câu tục ngữ Ăn cây nào, rào cây nấy của người xưa không ngờ hôm nay lại trở thành đề tài bình luận sôi nổi của tổ em. Đó có phải là sự thể hiện của một trong nhiều quan niệm sống ở đời? Nhiều bạn cho rằng câu tục ngữ này đúng ít, sai nhiều, nhưng cũng có bạn lại khẳng định nó hoàn toàn đúng. Ai cũng cố dùng lí lẽ để chứng minh cho ý kiến của mình. Theo em, câu tục ngữ trên có mặt đúng và có mặt chưa đúng.
Nghĩa chính của câu tục ngữ trên là: Ăn quả cây nào thì phải vun xới, giữ gìn, bảo vệ cây ấy. Nhưng cũng giống như bao câu tục ngữ ngắn gọn và hàm súc khác, ý nghĩa của nó không chỉ dừng ở đó. Sâu xa hơn, câu tục ngữ trên là một lời khuyên nhủ chúng ta phải bảo vệ, gắn bó với môi trường, với nguồn sống.
Đặt câu tục ngữ vào hoàn cảnh ra đời của nó cách xa thời đại ngày nay bao thế kỉ, khi mà nền kinh tế tiểu nông còn thô sơ, lạc hậu theo chế độ tự cung tự cấp thì chúng ta mới thấy được mặt đúng của nó. Lúc bấy giờ, từng người, từng nhà phải hoàn toàn tự lo cho cuộc sống của bản thân, gia đình. Nhu cầu cuộc sống rất thấp, rất đơn giản nên sự trao đổi, ràng buộc giữa người với người chưa phức tạp lắm. Vì vậy người ta phải gắn bó chặt chẽ và có ý thức bảo vệ nơi sinh ra và nuôi dưỡng mình.
Câu tục ngữ trên rất đúng khi nó là một lời phê phán lối sống thực dụng, ích kỉ hại nhân, chỉ biết bo bo giữ lấy quyền lợi vật chất cho riêng mình mà thờ ơ, thậm chí xâm phạm đến quyền lợi của người khác. Lối sống ấy đã bị nhân dân ta nhiều lần đả kích và lên án: Của mình thì giữ bo bo, của người thì thả cho bò nó ăn.
Trên đây là mặt đúng của câu tục ngữ. Còn mặt chưa đúng của nó ở chỗ nào?
Nếu câu tục ngữ trên là phát ngôn của một quan niệm sống mang nặng tính cá nhân thực dụng và ích kỉ thì nó rất đáng cho chúng ta phê phán. Tại sao như vậy?
Bởi vì mỗi con người là một thành viên của cộng đồng: gia đình, tập thể, xã hội. Trong cuộc sống hằng ngày, mọi người đều có mối quan hệ đa chiều với nhau, không ai có thể phủ nhận thực tế này. Chúng ta thấy rõ là người nông dân cày cấy trên ruộng đồng, dầu dãi một nắng hai sương, làm ra củ khoai, hạt lúa nuôi đời. Người công nhân trong nhà máy, xí nghiệp sản xuất ra hàng trăm, hàng ngàn mặt hàng phục vụ nhu cầu đời sống. Người thầy đứng trên bục giảng truyền dạy kiến thức cho con em nhân dân. Người chiến sĩ ngày đêm nắm chắc tay súng bảo vệ Tổ quốc... Tất cả đều có mối liên quan chặt chẽ với nhau. Do đó, nếu chỉ khư khư bảo vệ lợi ích của riêng mình mà không biết đến lợi ích toàn cục thì sẽ là một sai lầm lớn.
Có những quyền lợi của cả cộng đồng ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp tới quyền lợi của mỗi cá nhân, đó là quyền lợi của giai cấp, dân tộc. Nhân dân ta đã có câu: Nước mất thì nhà tan. Và như vậy thì quyền lợi của mỗi người cũng chẳng còn. Quan niệm sống ích kỉ, thực dụng nhiều khi biến con người thành nạn nhân của chính nó. Kẻ ích kỉ hẹp hòi là kẻ suy thoái về đạo đức, sống tách rời và đi ngược lại truyền thống đạo lí tốt đẹp của dân tộc.
Theo em, quan niệm sống đúng đắn nhất là quan niệm: Mình vì mọi người, mọi người vì mình. Sống trong một tập thể, mỗi người phải có trách nhiệm chăm lo, vun đắp và góp phần xây dựng quyền lợi chung, bởi trong đó có quyền lợi của cá nhân mình. Xã hội mới không phủ định quyền lợi cá nhân mà ngược lại rất tôn trọng, nếu nó không xâm phạm tới quyền lợi của người khác, của tập thể, giai cấp và dân tộc. Thực tế ngày nay cho thấy có biết bao bạn học sinh giỏi đã đem lại vinh dự cho bản thân, gia đình và nhà trường. Bao người làm ăn giỏi góp phần ích nước, lợi nhà, dân giàu, nước mạnh.
Qua buổi thảo luận về câu tục ngữ: Ăn cây nào, rào cây nấy, chúng em hiểu ra được nhiều điều. Tuy các ý kiến chưa phải là đã thống nhất với nhau hoàn toàn những điều ai cũng thấy là cách sống chỉ biết mình không còn phù hợp trong hoàn cảnh hiện nay nên trước sau, nó sẽ bị loại trừ. Có như vậy, xã hội mới phát triển theo chiều hướng ngày càng tốt đẹp.