NGHỊ LUẬN VỀ MỘT ĐOẠN THƠ, BÀI THƠ
I- KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG
- Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ là trình bày nhận xét, đánh giá của mình về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ ấy.
- Nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ được thể hiện qua ngôn từ, hình ảnh, giọng điệu,... Bài nghị luận cần phân tích các yếu tố ấy để có những nhận xét, đánh giá cụ thể, xác đáng.
- Bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ cần có bố cục mạch lạc, rõ ràng , có lời văn gợi cảm, thể hiện rung động chân thành của người viết.
II- HƯỚNG DẪN TÌM HIỂU BÀI
1. Hướng dẫn tìm hiểu bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ
a) Vấn đề nghị luận của văn bản là hình ảnh mùa xuân và tình cảm thiết tha của Thanh Hải trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ.
b) Những luận điểm về hình ảnh mùa xuân mà bài viết đã nêu lên:
- Hình ảnh mùa xuân trong bài Mùa xuân nho nhỏ mang nhiều tầng ý nghĩa, hình ảnh nào cũng gợi cảm.
- Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên, của đất nước trong cảm xúc của nhà thơ.
- Hình ảnh mùa xuân nho nhỏ thể hiện khát vọng dâng hiến, hoà nhập vào mùa xuân lớn của thiên nhiên, đất nước.
Để chứng minh cho những luận điểm trên, tác giả đã chọn các câu thơ, các hình ảnh, giọng điệu và kết cấu để phân tích, làm rõ.
c) Văn bản có ba phần.
Mở bài: từ đầu đến "đáng trân trọng".
Thân bài : tiếp theo đến "sự lấy lại các hình ảnh ấy của mùa xuân" – Trình bày cảm nhận, đánh giá cụ thể những điểm nổi bật về nội dung, nghệ thuật của bài thơ thành các luận điểm.
Kết bài: phần còn lại.
Bố cục như vậy là chặt chẽ, cân đối, đúng yêu cầu của bài văn nghị luận.
d) Nhận xét về cách diễn đạt của bài văn
Người viết đã cảm nhận bài thơ với một thái độ yêu mến, tin tưởng, với tình cảm chân thành đã thể hiện những rung động trước vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật của bài thơ. Lời văn mạch lạc, gợi cảm.
2. Hướng dẫn luyện tập
Những luận điểm khác về bài thơ này có thể bàn luận thêm là :
- Sự cống hiến một cách khiêm tốn suốt cả cuộc đời, của mọi lứa tuổi cho mùa xuân đất nước : "Lặng lẽ dâng cho đời – Dù là tuổi hai mươi – Dù là khi tóc bạc”.
- Tinh thần lạc quan của một con người : Hát bài ca quê hương để hoà nhập với mùa xuân.
- Giọng điệu thiết tha, trìu mến của nhà thơ. Tính chất khái quát chung qua cách xưng hô : tôi - ta của tác giả.