Ôn tập về thơ

ÔN TẬP VỀ THƠ

1. Lập bảng thống kê các tác phẩm thơ hiện đại đã học:

2. Sắp xếp các bài thơ theo trình tự từng giai đoạn sáng tác :

a) 1945 – 1954: Đồng chí.

b) 1954 – 1964: Đoàn thuyền đánh cá, Bếp lửa, Con cò.

c) 1964 – 1975 : Bài thơ về tiểu đội xe không kính, Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ.

d) Sau 1975: Ánh trăng, Mùa xuân nho nhỏ, Viếng lăng Bác, Sang thu, Nói với con.

Các tác phẩm nêu trên đã tái hiện lại một cách khá sâu sắc lịch sử đấu tranh (chống Pháp và chống Mĩ), cũng như công cuộc xây dựng đất nước trong nhiều giai đoạn. Song điều chủ yếu mà các tác phẩm đã thể hiện được đó chính là tâm hồn, tình cảm của con người Việt Nam ta trong một thời kì lịch sử khá dài với những biến đổi dữ dội, lớn lao. Đó là những tình cảm:

- Tình yêu quê hương đất nước.

- Tình đồng chí, đồng đội. Sự gắn bó với cách mạng, lòng yêu kính Bác Hồ.

- Những tình cảm nhân văn của con người : tình mẹ con, tình bà cháu (những tình cảm này được thể hiện trong sự gắn bó, thống nhất với tình cảm chung của cả dân tộc).

3. So sánh hai bài thơ : "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" của Nguyễn Khoa Điềm với bài "Con cò" của Chế Lan Viên.

a) Giống nhau : Hai bài thơ đều nói đến sự thắm thiết, thiêng liêng của tình mẹ con, đều sử dụng điệu hát ru để biểu lộ cảm xúc.

b) Khác nhau:

- "Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ" thể hiện sự thống nhất trong tình cảm mà người mẹ dành cho con cũng như dành cho cách mạng. Đồng thời, bài thơ cũng nói lên ý chí chiến đấu của người mẹ dân tộc Tà-ôi trong hoàn cảnh đất nước đang trong cuộc đấu tranh gian khổ.

- "Con cò" khai thác lời hát ru để ngợi ca ý nghĩa lời hát ru và tình mẹ đối với mỗi chúng ta.

c) So với hai bài thơ trên, bài thơ "Mây và sóng" lại có cách biểu hiện tình mẹ con theo hướng khác. Bài thơ là lời trò chuyện hồn nhiên của một em bé với mẹ qua đó gửi gắm tình yêu thương thắm thiết của em bé tới mẹ. Hình ảnh mẹ đối với bé là niềm vui, là vẻ đẹp, là sự hấp dẫn sâu xa, vô tận (hơn tất cả những điều hấp dẫn khác trong vũ trụ).

4. Ba bài thơ : "Đồng chí", "Bài thơ về tiểu đội xe không kính", "Ánh trăng" đều viết về người lính. Song mỗi bài lại có những nét riêng:

- "Đồng chí" viết về người lính ở thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. Người lính được miêu tả trong tác phẩm là những người nông dân nghèo tình nguyện ra chiến trường chiến đấu. Họ trở thành những người đồng đội cùng gắn bó, sẻ chia gian khổ cùng nhau. Vẻ đẹp và sức mạnh của họ là tình đồng chí keo sơn gắn bó và là lí tưởng chiến đấu vì độc lập tự do của dân tộc.

- "Bài thơ về tiểu đội xe không kính" lại khắc hoạ hình ảnh những người lính lái xe Trường Sơn trong những năm kháng chiến chống Mĩ. Hình ảnh người lính được thể hiện nổi bật ở tinh thần dũng cảm, sự bất chấp khó khăn gian khổ, hiểm nguy, ở tư thế hiên ngang với niềm lạc quan và ý chí giải phóng miền Nam.

- "Ánh trăng" nói về những suy ngẫm của người lính đã đi qua chiến tranh, nay sống giữa thành phố hoà bình. Bài thơ gợi lại sự gắn bó của người lính với đất nước, với đồng đội trong những năm tháng đồng cam cộng khổ. Nó gợi cho ta những suy nghĩ về đạo lí, tình nghĩa và sự thuỷ chung.

5. Nhận xét về bút pháp xây dựng hình ảnh trong các bài thơ:

a) "Đoàn thuyền đánh cá" của Huy Cận : Hình ảnh chủ yếu được xây dựng bằng bút pháp tượng trưng, phóng đại với nhiều liên tưởng so sánh phong phú, mới mẻ.

b) "Ánh trăng" của Nguyễn Duy : Các hình ảnh chủ yếu được xây dựng bằng bút pháp gợi tả hướng tới xây dựng những ý nghĩa mang tính khái quát, biểu tượng.

c) "Mùa xuân nho nhỏ" của Thanh Hải : Bút pháp miêu tả vừa là bút pháp tả thực vừa là bút pháp tượng trưng. Vì thế, các hình ảnh được miêu tả vừa tự nhiên, giản dị, lại vừa mang ý nghĩa khái quát cao.

d) "Con cò" của Chế Lan Viên : Các hình ảnh trong bài thơ này thiên về ý nghĩa biểu tượng (được xây dựng bằng bút pháp tượng trưng). Hình ảnh biểu tượng trong bài thơ giản dị, gần gũi, quen thuộc nhưng lại có khả năng hàm chứa những ý nghĩa mới và có giá trị biểu cảm cao.

6. Chủ động lựa chọn khổ thơ mà em thích (trong những bài thơ đã học) rồi viết đoạn văn hoặc bài văn phân tích khổ thơ đó. Chú ý chỉ ra những nét đặc sắc về hình ảnh, về các biện pháp nghệ thuật và những giá trị về nội dung tư tưởng.