I. DÀN Ý

1. Mở bài:

- Vi hành được sáng tác vào dịp vua bù nhìn Khải Định sang Pháp dự triển lãm thuộc địa ở Mác-xây

- Bất bình trước những thái độ và hành động làm tổn thương tới quốc thể của hắn, Nguyễn Ái Quốc đã viết truyện này nhằm mục đích đả kích, châm biếm.

2. Thân bài:

* Những sáng tạo độc đáo trong Vi hành:

- Tên truyện: Vi hành, bao hàm ý mỉa mai nhẹ nhàng mà sâu cay. (Vi hành: từ chỉ các cuộc đi bí mật của vua chúa vào đời sống của dân chúng với mục đích mắt thấy tai nghe hiện thực để về điều chỉnh chính sách cai trị cho đúng đắn). Ở đây, Khải Định vị hành với mục đích cá nhân xấu xa, ích kỉ.

- Hình thức tác phẩm: Tác giả chọn hình thức là một bức thư của một cô gái Pháp gửi cho người anh họ (hư cấu), để chuyển tải một nội dung đầy ý nghĩa hiện thực về Khải Định.

- Cốt truyện độc đáo: Thể hiện ở xâu chuỗi của những sự hiểu lầm ngày càng tăng. (Dẫn chứng). Các tình huống bịa mà như thật và hơn cả thật được sử dụng làm đòn đánh Khải Định, bóc trần chân tướng kệch cỡm, lố lăng đến mức ngu xuẩn của hắn.

- Cách dẫn chuyện: tự nhiên, dí dỏm. Ngôn từ kể chuyện biến hoá linh hoạt, hấp dẫn, văn ngắn gọn, súc tích, hàm chứa nhiều ý nghĩa.

3. Kết bài:

- Truyện ngắn vị hành chứng minh cho bút lực già dặn, sắc sảo của tác giả Nguyễn Ái Quốc.

- Dù được viết với mục đích chính trị nhưng truyện ngắn này vẫn xứng đáng là một tác phẩm văn chương đích thực, tiêu biểu cho phong cách văn xuôi Nguyễn Ái Quốc.

II. BÀI LÀM

Vi hành được sáng tác vào dịp vua bù nhìn Khải Định của triều đình nhà Nguyễn xin thực dân Pháp cho sang Pháp để dự cuộc triển lãm thuộc địa tổ chức ở Mác-xây (Marseille). Trong thời gian này, dư luận cho rằng Khải Định có một số việc làm ám muội. Bất bình trước thái độ và hành động làm tổn thương tới quốc thể ấy, Nguyễn Ái Quốc viết truyện này nhằm mục đích lột trần chân tướng của một tên vua bán nước.

Cái độc đáo của truyện thể hiện ngay ở cách đặt tên với hàm ý giễu cợt, đả kích nhẹ nhàng mà thâm thuý, sâu cay. Vị hành vốn dĩ là cách gọi những cuộc đi kín đáo của các bậc vua chúa ngày xưa, mục đích là được tại nghe mắt thấy hiện thực đời sống dân chúng, từ đó có chính sách cai trị đúng đắn hơn, hợp lí hơn. Nhưng ở đây tác giả đã lồng cho Vi hành một ý nghĩa hoàn toàn ngược lại: để ám chỉ những cuộc đi lén lút, bất chính, cốt thoả mãn những lạc thú cá nhân của Khải Định.

Tác giả khôn khéo trình bày truyện dưới hình thức một bức thư gửi cho cô em gái. Thực ra đây là truyện hư cấu một trăm phần trăm. Nhưng cái tài của tác giả là bịa mà như thật, còn hơn cả sự thật. Toàn bộ câu chuyện là một xâu chuỗi những sự hiểu lầm ngày càng tăng. Đôi trai gái người Pháp làm người thanh niên da vàng ngồi cạnh là Khải Định. Dân chúng Pháp làm tất cả những người da vàng, mũi tẹt, mắt xếch trên đất Pháp là vua xứ An Nam. Đến ngày chính quyền Pháp cũng lẫn lộn không phân biệt đâu là Khải Định, đâu là kẻ đang bị theo dõi (Nguyễn Ái Quốc) nên lầm tưởng mà đối xử như với vua xứ An Nam. (Nguyễn Ái Quốc đi đâu chúng cũng cho tay sai đi theo đến đó).

Sự thật thì không bao giờ có chuyện nhầm lẫn buồn cười như vậy. Tác giả đã khéo bịa ra các tình huống như thật dưới hình thức như đùa. Nguyên nhân của xâu chuỗi nhầm lẫn tai hại trên là do các cuộc vị hành của Khải Định. Qua lời trò chuyện của đôi trai gái người Pháp, người đọc có thể hình dung ra Khải Định với những nét lố bịch: mặt mũi ngây ngô, điệu bộ lúng ta lúng túng, quần áo, mũ mãng lố lăng... Thái độ của dân chủng Pháp là khinh bỉ, coi thường hắn. Để cho câu chuyện đạt được hiệu quả châm biếm, đả kích cao nhất, tác giả đã xen kẽ những đoạn đối thoại của đôi thanh niên Pháp với những đoạn kể chuyện cho cô em họ nghe. Nhân vật cô em họ cũng là sản phẩm cấu, là phương tiện để Nguyễn Ái Quốc trực tiếp tố cáo tội lỗi của tên vua bù nhìn Khải Định đã thừa lệnh thực dân Pháp đầu độc nhân dân ta bằng rượu và thuốc phiện, đẩy họ vào tình trạng sống khốn cùng, bế tắc..

Sự độc đáo còn thể hiện ở cách dẫn chuyện dí dỏm của tác giả. Ngòi bút biến hoá linh hoạt, hấp dẫn, văn ngắn gọn và súc tích, hàm chứa nhiều ý nghĩa. Chất hài hước trong truyện vừa mang tính sôi nổi của phương Tây vừa mang tính thâm trầm, sâu sắc của phương Đông.

Truyện ngắn vị hành chứng minh cho sức tung hoành của ngòi bút đầy sáng tạo Nguyễn Ái Quốc. Truyện được viết nhằm mục đích chính trị rõ ràng nhưng vẫn là một tác phẩm văn chương đích thực. Nó xứng đáng tiêu biểu cho phong cách văn xuôi Nguyễn Ái Quốc.