I. DÀN Ý

1. Mở bài:

- Trong cuộc sống, bên cạnh nhiều tập quán tốt còn không ít tập quán xấu có hại cho con người và xã hội.

- Những tập quán xấu có sức thu hút, quyến rũ ghê gớm. Nếu không tự chủ được mình, dần dần con người sẽ bị nó chi phối, ràng buộc trong mọi suy nghĩ và hành động. Có ý kiến cho rằng: Tập quán xấu... ông chủ nhà khó tính.

2. Thân bài:

* Giải thích:

- Tập quán: Thói quen đã thành nếp trong sinh hoạt thường ngày và trong đời sống xã hội, được mọi người hoặc một tầng lớp làm theo một cách tự nhiên. Có tập quán tốt, có tập quán xấu.

- Người khách qua đường: Người gặp gỡ tình cờ, không có quan hệ quen biết, gặp rồi quên ngay.

- Người bạn thân thiết ở chung nhà: Những người có quan hệ gắn bó về mọi mặt, không dễ xa nhau hoặc quên nhau.

- Ông chủ nhà khó tính: Người điều khiển, sai bảo hết sức khắc nghiệt, chi phối mọi người trong nhà.

* Bình luận: Tác hại của những tập quán xấu đối với con người.

+ Sức quyến rũ của thói hư tật xấu:

- Tập quán xấu không đến ngay một lúc mà đến từ từ, tình cờ (người khách qua đường) khiến người ta không quan tâm.

- Khi thói quen xấu trở thành nhu cầu thường xuyên và cần thiết thì khó có thể dứt bỏ vì nó đã trở thành người bạn thân ở chung nhà.

- Thói hư tật xấu là bạn đồng hành của chủ nghĩa cá nhân ích kỉ.

- Tập quán xấu đáp ứng những thú vui không lành mạnh, do đó nó có sức cuốn hút, hấp dẫn ghê gớm, đặc biệt với tuổi trẻ nông nổi, bồng bột.

+ Sự ràng buộc, chi phối của thói hư tật xấu:

- Tập quán xấu điều khiển con người. Lúc nhu cầu thôi thúc, con người sẽ hành động bất chấp hậu quả, dù phải dùng mọi thủ đoạn xấu xa, đê hèn.

- Một khi đã nhiễm phải thói xấu lâu ngày thì rất khó từ bỏ vì nó đã biến thành ông chủ nhà khó tính. Thói xấu sẽ ràng buộc, chi phối, hành hạ làm cho con người phải khổ sở.

Dẫn chứng: Sự gian dối, lười biếng, đua đòi ăn chơi, nghiện ngập (rượu, ma tuý),... sẽ dẫn đến thoái hoá đạo đức, nhân cách, gây tác hại lớn cho bản thân, gia đình và xã hội.

* Rút ra bài học tu dưỡng:

- Tránh xa những thói hư tật xấu.

- Khi lỡ mắc thói xấu, phải có quyết tâm sửa chữa.

- Xây dựng cho mình những tập quán, thói quen tốt, có ích.

3. Kết bài:

- Khẳng định ý nghĩa của câu nói trên là đúng.

- Là bài học thiết thực cho mọi người, nhất là thanh niên và học sinh.

II. BÀI LÀM

Trong cuộc sống, bên cạnh nhiều tập quán, thói quen tốt, còn có những tập quán, thói quen xấu. Những thói quen xấu có sức hấp dẫn ghê gớm. Nếu không tự chủ được mình, dần dần từng bước con người sẽ bị nó chi phối, ràng buộc trong mọi ý nghĩ, hành động. Nó sẽ ảnh hưởng không tốt tới tư cách đạo đức, thậm chí nguy hại tới sức khoẻ và tính mạng bản thân, ảnh hưởng xấu đến gia đình và xã hội. Có ý kiến cho rằng: Tập quán xấu ban đầu là người khách qua đường, sau trở thành người bạn thân ở chung nhà và kết cục biến thành một ông chủ nhà khó tính.

Tập quán là thói quen đã ăn sâu thành nếp trong sinh hoạt thường ngày của đời sống xã hội, được mọi người hoặc một tầng lớp công nhận và làm theo một cách tự nhiên.

Có tập quán tốt, tập quán xấu. Tập quán tốt như tập thể dục buổi sáng, rửa tay trước khi ăn, vệ sinh răng miệng trước khi đi ngủ; uống trà, cà phê, đọc báo buổi sáng, xem bóng đá, nghe nhạc, đi hội, đi chùa... Mỗi người có một sở thích, thói quen riêng về những nhu cầu vật chất và tinh thần.

Bên cạnh nhiều tập quán tốt còn có những tập quán xấu có hại cho con người. Không ít người đã rơi vào cạm bẫy của nó bởi nó có sức cuốn hút ghê gớm. Đó là những thói xấu như mê tín dị đoan, nói tục, chửi thề, hút thuốc lá, uống rượu, đánh bạc, nghiện ma tuý...

Thói hư tật xấu ban đầu chỉ là những người khách qua đường, nghĩa là nó đến một cách tự nhiên, vô tình, không có quan hệ quen biết gì với ta cả, gặp rồi quên ngay. Nhưng rồi thỉnh thoảng nó quay lại và dần dần trở thành người bạn thân thiết ở chung nhà. Khi đã gắn bó thì không thể xa nhau và khó mà quên được nhau. Đến một lúc nào đó, thói xấu sẽ trở thành ông chủ nhà khó tính và biến ta thành kẻ phụ thuộc. Ông chủ nhà khó tính ấy sai khiến điều gì ta cũng phải làm theo, không cưỡng lại được. Đó là nghĩa hiển ngôn của ý kiến trên.

Thói quen xấu là người bạn đồng hành của chủ nghĩa cá nhân ích kỉ. Trong mỗi con người, thường có cả hai mặt tốt và xấu. Lối sống buông thả là mảnh đất màu mỡ cho những thói quen xấu nảy nở và phát triển. Lúc đầu, thói quen xấu không đến với ta ngay một lúc mà đến rất tình cờ, ngẫu nhiên khiến ta không để ý. Một lần nói dối cha mẹ để gỡ thế bí; một lần quay cóp, giở sách khi làm bài kiểm tra để tránh điểm kém; một điếu thuốc bạn mời, một lần ham vui tham gia đánh bài ăn tiền... ta thấy trót lọt, mà có ngờ đâu đến tác hại ngấm ngầm của nó, bởi nó mới chỉ là người khách qua đường mà thôi. Xong việc, bạn có thể không còn nhớ gì đến nó.

Nhưng sự thực không phải như vậy. Một tình huống hoặc những tình huống tương tự có thể diễn ra, lặp lại nhiều lần trong cuộc sống. Lúc ấy, ta sẽ sực nhớ đến người khách qua đường kia (tức thói xấu mà ta đã mắc phải một đôi lần) và cảm thấy cần đến nó để giải quyết tình huống gay cấn. Cứ thế, dần dần, thói xấu sẽ trở thành nhu cầu bức thiết khó có thể dứt bỏ. Thói xấu đã nhiễm vào đời sống sinh hoạt của ta và nghiễm nhiên trở thành người bạn thân ở chung nhà với ta từ lúc nào không hay.

Đã là bạn thân thì nó gắn bó với ta như hình với bóng. Thiếu nó ta cảm thấy chống chếnh, buồn bã và lại tìm đến nó như tìm đến một nguồn vui, một sự an ủi, dù có một lúc nào đó ta đã nhận ra là nó không lành mạnh. Ví dụ, khi đã tập tành hút thuốc lá rồi thì từ thích đến cần, từ cần đến nghiện chẳng bao xa. Trong học tập, thói quen quay cóp sẽ biến ta thành kẻ lười biếng, dối trá, muốn ăn mà không muốn làm.

Thế rồi, đến một ngày nào đó, ta đã bị biến thành nô lệ của thói xấu. Nó là ông chủ vô hình nhưng khắc nghiệt và tàn bạo, chi phối toàn bộ tư tưởng, tình cảm và hành động của ta. Ta khó mà thoát khỏi nanh vuốt ghê gớm của nó.

Đơn cử một việc sau đây: nghiện ngập, hút chích xì ke, ma tuý. Mỗi khi tới cữ, cơn nghiện hành hạ thân xác người nghiện đến mức khó có thể chịu đựng nổi. Muốn hút chích cho thoả cơn nghiện thì phải có tiền, không có tiền thì phải xoay sở mọi cách. Thế là trước thì lấy đồ nhà đem cầm, đem bán, sau thì đi lừa đảo, ăn cắp, cướp giật, thậm chí giết người... Như vậy hỏi làm sao có thể tránh khỏi con đường tội lỗi?!

Chúng ta đi học là để tiếp thu kiến thức, nâng cao hiểu biết, đồng thời là học đạo lí nhân nghĩa để có khả năng làm việc, tạo dựng sự nghiệp lâu dài. Học thuộc một bài thơ, giải được bài toán khó... phải tốn biết bao công sức nhưng công sức ấy sẽ đem lại lợi ích cho chúng ta sau này. Còn nếu lười biếng, dối trá trong học tập thì hậu quả tất yếu là ta sẽ trở thành kẻ bất tài vô dụng. Khi bước vào đời, kiến thức không có, năng lực cũng không, liệu ta có kiếm nổi một việc làm, một chỗ đứng vững vàng? Con người vô dụng sẽ bị coi là gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Đó là sự thực. Một sự thực hiển nhiên mà chúng ta được chứng kiến hằng ngày. Hiện nay, một số thanh thiếu niên, học sinh hư hỏng, không lo tu chí học hành mà đua đòi ăn chơi sa đoạ, rủ nhau tham gia vào những trò cờ bạc đỏ đen, hút chích ma tuý, xem phim có nội dung xấu, chuyền tay nhau những cuốn sách có nội dung độc hại. Rồi đàn đúm đánh nhau, đua xe gây rối an ninh trật tự công cộng, gây ra tại nạn giao thông... Tất cả những thói xấu đó nhanh chóng đẩy con người vào vực thẳm của sự suy đồi đạo đức, nhân cách. Đám người hư hỏng này sẵn sàng làm mọi việc bỉ ổi như trộm cắp, cướp giật, lừa đảo, thậm chí giết người để có tiền thoả mãn những thú vui điên rồ. Đến lúc này, quả nhiên thói xấu - ông chủ nhà khó tính đã hoàn toàn chi phối và ràng buộc đám nô lệ mù quáng của nó.

Ngày xưa, ông cha ta đã dạy: Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng. Có thể coi những tập quán, thói quen xấu là mực, gần nó sẽ bị vấy bẩn. Vì vậy, chúng ta cần phải tránh xa cạm bẫy của thói hư tật xấu để trước hết là bảo vệ phẩm cách được trong sáng, sau đó là góp phần bảo vệ gia đình, xã hội và giữ gìn truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc.

Như trên đã nói, tập quán, thói quen xấu có ma lực cuốn hút con người. Bởi vậy, để không bị biến thành nạn nhân của nó, mỗi người phải có sự rèn luyện, tu dưỡng không ngừng về đạo đức, ý chí, phải nâng cao nhận thức của bản thân và bạn bè về tác hại của thói hư tật xấu; phải khuyên bảo nhau biết kiềm chế trước những thú vui không lành mạnh và chung tay góp phần đẩy lùi, tiêu diệt những tập quán xấu.

Câu nói: Tập quán xấu ban đầu là người khách qua đường, sau trở thành người bạn thân ở chung nhà và kết cục biến thành một ông chủ nhà khó tính là bài học thiết thực cho mỗi chúng ta. Đó là lời cảnh tỉnh đối với những ai có lối sống buông thả, dễ dãi, lười biếng, ham thú vui lạ, nhất là những thanh thiếu niên mới bắt đầu bước vào đời.