I. DÀN Ý

1. Mở bài:

- Giá trị phẩm chất của con người bao gồm cả tài và đức, không thể coi nhẹ mặt nào.

- Hồ Chủ tịch đã từng chỉ rõ: Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó.

2. Thân bài:

- Thế nào là có tài, có đức?

- Tại sao có tài mà không có đức là người vô dụng?

- Tại sao có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó?

- Con người phải có cả đức lẫn tài mới toàn diện và làm việc mới có hiệu quả.

3. Kết bài:

- Thanh thiếu niên phải rèn luyện, phấn đấu thường xuyên để trở thành con người hữu ích cho gia đình và xã hội.

II. BÀI LÀM

Để trở thành một công dân có ích cho xã hội, chúng ta cần phải có những phẩm chất nào? Có trí tuệ siêu việt hay là phải có đạo đức tuyệt vời cào cả? Trong một cuộc nói chuyện với học sinh, những người đang ra sức học tập và rèn luyện, Hồ Chủ tịch đã dạy: Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó. Câu nói trên của Bác đã khẳng định giá trị cơ bản của con người là tài và đức.

Vậy tài là gì và đức là gì? Theo ý kiến của Bác, tài chính là tài năng, kiến thức, kĩ năng kĩ xảo, kinh nghiệm để con người hoàn thành công việc của mình một cách tốt nhất; đặc biệt là trong những hoàn cảnh khó khăn và tình huống phức tạp. Đức chính là đạo đức, tư cách, tác phong, nhiệt tình, là những khát vọng vươn tới chân, thiện, mĩ,... Người có đức biết tôn trọng và bảo vệ chân lí, dám đấu tranh với sai lầm, sẵn sàng hi sinh quyền lợi cá nhân cho hạnh phúc của tập thể, của cộng đồng.

Tài và đức là những phẩm chất khác nhau nhưng luôn luôn gắn bó chặt chẽ không thể tách rời. Có tài mà không có đức là người vô dụng, bởi vì tài năng đó không được đem ra phục vụ nhân dân mà chỉ dùng để mưu cầu lợi ích cho một cá nhân thì cũng trở thành vô giá trị. Con người ta không thể sống một mình, càng không thể tách rời khỏi gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, nhân dân, nhân loại.

Giá trị của một con người được xem xét và đánh giá căn cứ trên tác dụng và đóng góp của cá nhân đó đối với gia đình và xã hội. Người không có đức là người không quan tâm đến quyền lợi của người khác. Nếu có tài, họ cũng chỉ vun vén cho lợi ích của riêng họ. Người có tài mà tham lam, đi ngược lại lợi ích của nhân dân, Tổ quốc thì chẳng những vô dụng mà còn có tội. Người có tài mà kém đạo đức thì tác hại gây ra cho gia đình, xã hội càng lớn. Thực tế đã chứng minh rõ ràng điều đó.

Nhưng nếu chỉ có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó. Có đức, tức là có khát vọng hành động, cống hiến cho xã hội và đất nước, nhưng không có kiến thức vững vàng và năng lực yếu kém thì rất khó biến những ý định tốt đẹp thành hiện thực. Tài năng giúp con người làm việc có hiệu quả cao. Thiếu tài năng, ta sẽ trở nên ít có tác dụng trong đời sống của cộng đồng.

Rõ ràng là giá trị con người phải bao gồm cả tài và đức. Đức và tài bổ sung, hỗ trợ cho nhau thì phẩm chất con người mới trở nên toàn diện, mới đạt hiệu quả cao trong học tập và làm việc. Trong lời dạy của Hồ Chủ tịch, vị trí của đức được đặt lên hàng đầu và là yếu tố quyết định. Chính vì thế, thiếu đức thì con người trở thành vô dụng và thiếu tài thì người ta làm việc gì cũng khó.

Để trở thành những công dân hữu ích, chủ nhân xứng đáng của đất nước trong tương lai, ngay từ bây giờ, chúng ta phải không ngừng học tập, tu dưỡng. Có như vậy, khi trưởng thành chúng ta mới có đủ đức và tài - tiêu chuẩn của con người mới như Bác Hồ hằng mong ước.