I. DÀN Ý

1. Mở bài:

- Cuộc đời là một chuỗi dài kinh nghiệm con người đúc kết được từ những thành công và thất bại mà bản thân đã trải qua.

- Có ý kiến cho rằng: Có ba điều trong cuộc đời mỗi người nếu đi qua sẽ không lấy lại được: thời gian, lời nói và cơ hội.

2. Thân bài:

+ Tại sao thời gian đi qua sẽ không lấy lại được ?

- Thời gian là một khái niệm trừu tượng, vô hình. Thời gian một chiều, chỉ trôi qua chứ không bao giờ trở lại. Con người có thể làm ra được nhiều thứ tinh vi, hiện đại nhưng không thể làm ra thời gian.

- Muốn hoàn thành một công việc nào đó dù nhỏ hay lớn, con người đều cần phải có thời gian. Không có thời gian thì không làm gì được. Thời gian là yếu tố quan trọng để con người học tập, làm việc, tạo ra những của cải vật chất và tinh thần cho xã hội.

- Nếu con người không biết sử dụng, tận dụng thời gian để làm những việc có ích thì tức là đã bỏ phí thời gian và cuộc sống cũng trở nên vô nghĩa.

+ Tại sao lời nói đi qua không lấy lại được ?

- Châm ngôn có câu: Lời nói gió bay; Nhất ngôn kí xuất, tứ mã nan truy, Sấy chân gượng được, sẩy miệng không gượng được...

- Một lời nói ra không thể thu hồi được vì nó đã kịp gây ấn tượng tốt hoặc xấu đối với người nghe. Nếu là lời nói không hay, không đẹp xúc phạm người nghe hoặc gây bất lợi cho người nói thì dù có thanh minh hay nói lại cũng không được nữa.

- Vì vậy dân gian có câu: Lời nói chẳng mất tiền mua, Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau; Ăn có nhai, nói có nghĩ...

+ Tại sao cơ hội này đi qua, ta có thể tìm cơ hội khác ?

- Cơ hội là hoàn cảnh thuận tiện gặp được để làm việc gì thường mong ước. Cơ hội đồng nghĩa với thời cơ, dịp may... (Từ điển Tiếng Việt).

- Cơ hội như mong ước đến trong cuộc đời của một người không nhiều. Nếu không nắm bắt kịp thời thì cơ hội như thế sẽ qua đi.

- Cơ hội có thể tự nhiên đến (dịp may hiếm có) hoặc do con người tạo nên, dựa trên ý tưởng, năng lực bản thân. Đối với loại cơ hội này, con người phải chủ động sắp xếp, tính toán thời gian và các bước thực hiện, khi thời cơ đến phải quyết tâm hành động thì mới thực hiện được ý tưởng của mình.

- Phải chủ động đi tìm và kịp thời nắm bắt cơ hội để biến ước mơ thành hiện thực, đồng thời khẳng định khả năng và phẩm chất của mình.

3. Kết bài:

- Thời gian, lời nói, cơ hội là ba yếu tố quan trọng liên quan chặt chẽ tới thành công hay thất bại trong việc xây dựng sự nghiệp của mỗi con người.

- Nếu chúng ta sáng suốt và chủ động sử dụng thời gian vào những việc có ích cho cá nhân và cộng đồng; biết nói lời hay, lời đẹp trong giao tiếp, ứng xử ; biết kịp thời nắm lấy cơ hội thuận lợi thì khả năng dẫn tới thành công là rất lớn và cuộc đời sẽ trở nên thực sự có ý nghĩa.

II. BÀI LÀM

Cuộc đời là một chuỗi dài kinh nghiệm con người đúc kết được từ những thành công và thất bại mà bản thân đã trải qua. Cuộc sống vốn đa dạng và phức tạp. Con người là chủ thể của cuộc sống nên phải có sự lựa chọn khôn ngoan để tìm ra cách ứng xử và hoạt động hiệu quả nhất. Có ý kiến cho rằng: Có ba điều trong cuộc đời mỗi người nếu đi qua sẽ không lấy lại được: thời gian, lời nói và cơ hội.

Tại sao thời gian đi qua không lấy lại được ? Thời gian là một khái niệm trừu tượng, vô hình. Thời gian chỉ có một chiều, trôi qua mà không bao giờ trở lại. Theo quy luật tuần hoàn của tự nhiên, các mùa xuân, hạ, thu, đông trong một năm lần lượt trôi qua để rồi sang năm sẽ quay trở lại. Còn con người dù muốn cũng không thể nào quay ngược được thời gian. Nhà thơ Xuân Diệu đã viết nên những vần thơ đầy tiếc nuối, xót xa:

Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua,

Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già

Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất;

Lòng tôi rộng nhưng lượng trời cứ chật

Không cho dài thời trẻ của nhân gian.

Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn

Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại.

Còn trời đất nhưng chẳng còn tôi mãi

Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời.

Thời gian gắn liền với từng con người cụ thể. Đời người trải qua tuổi ấu thơ, tuổi thiếu niên, tuổi thanh niên, trung niên và tuổi già. Mỗi độ tuổi đều có những đặc điểm riêng, nét đẹp riêng. Tuổi ấu thơ và thiếu niên là quãng đời trong sáng nhất, gắn liền với bao kỉ niệm êm đềm, sâu sắc về gia đình, cha mẹ, anh em, bè bạn, về dòng sông, bến nước, luỹ tre thân thuộc của làng xóm, quê hương... Tuổi trẻ là tuổi đẹp nhất của đời người. Nó chứa đựng bao khát khao, ước mơ, hi vọng. Tuổi trẻ là mùa xuân của đời người bởi tuổ sung sức, tràn đầy nhiệt huyết, có nhiều điều kiện thuận lợi để thực hiện lí tưởng, hoài bão, để tự khẳng định mình. Tuổi trung niên và tuổi già là tuổi chín chắn, từng trải bởi đã vượt qua những khó khăn, thử thách của cuộc đời. Theo quy luật của tự nhiên, con người sinh ra, lớn lên, già đi rồi chết. Không thể nào đảo ngược được quy luật ấy. Những gì đã qua chỉ còn là kỉ niệm trong quá khứ. Khi tóc đã điểm sương, ta muốn được sống lại những ngày thơ ấu, nhưng điều đó không thể nào trở thành hiện thực, cho dù có đánh đổi bằng bao nhiêu tiền bạc đi chăng nữa.

Trong đời sống hằng ngày, muốn làm bất cứ một công việc nào đó, chúng ta đều cần phải có thời gian. Vì vậy, thời gian là yếu tố quan trọng không thể thiếu để con người học tập và làm việc, tạo ra những của cải vật chất tinh thần cho xã hội. Tất cả mọi người đều bình đẳng trước thời gian. Mỗi người đều có 24 giờ một ngày như nhau, không ai hơn ai. Người ta chỉ hơn nhau ở chỗ sử dụng 24 giờ đó ra sao. Về khía cạnh nào đó, chúng ta có thể nói rằng: “Bản lĩnh của mỗi người thể hiện ở cách thức sử dụng 24 tiếng đồng hồ trong ngày”. Hiểu rộng ra là cách thức sử dụng thời gian có ích hay vô ích. Nếu sử dụng thời gian để làm một công việc nào đó mà không mang lại kết quả theo ý muốn thì đương nhiên là chúng ta phải làm lại từ đầu. Như vậy là chúng ta đã lãng phí thời gian, đánh mất thời gian, đồng nghĩa với đánh mất một phần cuộc đời mình. Trong quá trình học tập, nếu chúng ta không chăm chỉ, cố gắng học hành cho tốt thì liệu khi bước vào đời, chúng ta có đủ năng lực để nuôi sống bản thân và làm tròn nghĩa vụ đối với gia đình, xã hội hay không ? Lúc bấy giờ, nếu có ân hận, muốn học hành nghiêm túc lại từ đầu thì cũng đã muộn bởi không dễ dàng gì. Mỗi con người chỉ có một quỹ thời gian nhất định. Vì thế, nói như nhà văn Nga Ôt-xtơ-rop-xki : ... Chúng ta phải sống sao cho ra sống, để trước khi nhắm mắt xuôi tay, ta không phải ân hận về những năm tháng sống hoài sống phí... Đó cũng là câu hỏi lớn đặt ra cho cả đời người; do đó chúng ta phải biết quý trọng từng phút, từng giây mình đang sống. Sử dụng thời gian để học tập tốt, lao động tốt, chúng ta sẽ góp phần xây dựng quê hương, đất nước, xây dựng xã hội ngày càng giàu đẹp, văn minh. Thật sung sướng và hạnh phúc khi thấy mình hữu ích cho đời!

Cùng với thời gian, lời nói cũng là một điều rất quan trọng. Tại sao lời nói đi qua không lấy lại được ? Trước hết, chúng ta phải hiểu lời nói là gì ? Từ điển Tiếng Việt giải thích: Lời nói là những gì con người nói trong một hoàn cảnh giao tiếp cụ thể. Trong đời sống hằng ngày, con người thường xuyên phải dùng lời nói làm phương tiện giao tiếp. Lời nói ảnh hưởng rất lớn tới thành công hay thất bại của từng công việc cụ thể, dù nhỏ hay lớn. Vì vậy, từ ngày xưa, ông cha chúng ta đã có những câu tục ngữ, ca dao như những lời khuyên nhủ thiết thực: Ăn có nhai, nói có nghĩ ; Lời nói không mất tiền mua, Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau. Khi giao tiếp, nếu chúng ta biết lựa chọn lời nói cho thích hợp với đối tượng, nội dung và hoàn cảnh (người ta gọi là tính mục đích trong giao tiếp) thì sẽ công việc sẽ thuận lợi hơn, kết quả sẽ tốt hơn. Người xưa có câu: Uốn lười bảy lần trước khi nói, nghĩa là phải suy nghĩ thật kĩ trước khi nói, đặc biệt là trong những cuộc giao tiếp quan trọng vì một lời nói ra không thể thu lại được, bởi nó đã kịp thời gây ấn tượng tốt hoặc xấu vào tâm thức người nghe. Nhất ngôn kí xuất, tứ mã nạn truy là vậy. Nói đi thì dễ, nói lại thì khó. Khi nóng giận, mất bình tĩnh, không kiềm chế nổi bản thân, chúng ta thường hay nói những lời xúc phạm đến lòng tự ái, tự trọng của người khác. Sẩy chân gượng được, sẩy miệng không gượng được. Lỡ lời cũng giống như bát nước đã hắt xuống đất, không làm sao lấy lại. Như thế, phần thua thiệt không chỉ là thuộc về người nói mà còn ảnh hưởng đến cả người nghe. Vì vậy, chúng ta phải cân nhắc kĩ lưỡng trước khi nói. Nếu không sẽ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Kĩ năng lựa lời không phải tự nhiên có mà là cả một quá trình rèn luyện lâu dài. Chúng ta phải biết chọn lời nói thích hợp, đúng lúc và dễ chấp nhận, dễ tiếp thu. Có như vậy thì mới đạt được mục đích và hiệu quả giao tiếp, tạo điều kiện thuận lợi để tiến tới thành công.

Con người phải biết tôn trọng nhau trong khi giao tiếp, nên có thái độ đối thoại, tránh đối đầu. Kẻ nói phải có người nghe, không nên tranh giành quyền nói về mình, thô bạo cắt ngang lời người khác, không nên áp đặt ý kiến chủ quan, bắt buộc người khác phải nghe theo. Bình thường, ai cũng có thể nói lên điều mình muốn nói. Tuy nhiên, bên cạnh những lời hay, lời đẹp còn có những lời thô kệch, vụng về, làm mất lòng người nghe. Qua lời nói, ta có thể đánh giá về trình độ hiểu biết, trình độ văn hoá, văn minh của người nói... Chim khôn kêu tiếng rảnh rang, Người khôn ăn nói dịu dàng dễ nghe; Người thanh tiếng nói cũng thanh, Chuông kêu khẽ đánh bên thành cũng kêu... Đó là nhận xét vô cùng tinh tế, chính xác của người xưa.

Một yếu tố quan trọng nữa có ảnh hưởng không nhỏ tới thành công hay thất bại trong cuộc đời của mỗi con người, đó là cơ hội. Vậy cơ hội là gì ? Từ điển Tiếng Việt giải thích: Cơ hội là hoàn cảnh thuận tiện gặp được để làm việc gì thường mong ước. Cơ hội đồng nghĩa với thời cơ, dịp may. Cơ hội có thể do hoàn cảnh khách quan tự nhiên mang đến (dịp may hiếm có) hoặc do điều kiện chủ quan là con người tạo nên dựa trên ý tưởng, năng lực của bản thân. Đối với loại cơ hội thứ hai, con người phải chủ động định hướng ý tưởng, tính toán thời gian và các bước thực hiện, khi thời cơ đến phải quyết đoán hành động thì mới thành công. Trong cuộc sống, cơ hội như mong muốn không nhiều. Cơ hội là sự chín mùi xuất hiện trong quá trình hoạt động mà con người cần nắm vững để giành thắng lợi hoàn toàn. Nếu cơ hội đến bất ngờ mà chúng ta không kịp thời nắm bắt thì tức là chúng ta đã để vuột mất thời cơ thuận lợi, có khi làm thay đổi cả số phận. Tuy nhiên, không phải một cơ hội như thế qua đi thì mọi cánh cửa cuộc đời đã đóng sập lại trước mắt chúng ta. Cơ hội có ở mọi nơi, mọi công việc. Con người phải biết phát hiện cơ hội, nuôi dưỡng cơ hội và chiếm lĩnh Cơ hội một cách thông minh nhất, kịp thời nhất. Trong những thời điểm cơ hội xuất hiện, con người sẽ giành được thắng lợi nếu biết tự tin, quyết đoán, huy động tất cả các yếu tố khác hỗ trợ cho cơ hội phát triển, thăng hoa. Nếu không, cơ hội sẽ qua đi trong sự nuối tiếc.

Mỗi người đều có thể tạo ra và giành lấy cơ hội dựa trên ý tưởng và năng lực của bản thân. Điều này thể hiện bản lĩnh, ý chí và cá tính của từng người. Mất cơ hội này, chúng ta hãy chủ động tìm kiếm, tạo dựng cơ hội khác để biến ước mơ thành hiện thực và thể hiện khả năng, phẩm chất của mình. Hãy tin rằng phía trước chúng ta còn rất nhiều cơ hội khác nhau. Một con chim khôn là con chim biết chọn thời điểm để hót. Một người khôn ngoan là người biết tạo thời cơ, cơ hội để thể hiện, khẳng định phẩm chất và bản lĩnh của mình, từ đó tạo dựng thành công và vinh quang trong sự nghiệp.

Ước mơ vào Đại học là ước mơ chính đáng của tuổi trẻ nhưng không phải ai cũng dễ dàng thực hiện được ước mơ đó. Đại học là một cánh cửa hẹp mà lại có tới hàng trăm ngàn đôi chân cùng chen vào đó. Nếu không thi đỗ Đại học, các bạn chớ vội nản lòng. Cánh cửa này đóng lại, ta sẽ mở ra những cánh cửa khác như học nghề, thi vào Trung học, Cao đẳng rồi từ từ học lên Đại học. Chúng ta sẽ nhìn thấy bầu trời cao xanh lồng lộng. Thực tế cho thấy không ít người đã tự tạo ra cơ hội cho mình. Những doanh nhân trẻ nổi tiếng thành đạt đã vượt qua bao khó khăn, thử thách nghiệt ngã để xây dựng sự nghiệp không chỉ với tầm cỡ quốc gia mà còn mở rộng ra phạm vi quốc tế. Những người nông dân - trí thức, công nhân - kĩ sư có mặt khắp nơi đang làm giàu cho bản thân và đất nước. Giá trị của những người ấy không phải những gì mà họ có được mà là quá trình lao động vất vả, trải bao khó khăn thử thách để tạo ra cái họ có được.

Thời gian, lời nói, Cơ hội là ba yếu tố quan trọng liên quan chặt chẽ tới thành công hay thất bại trong quá trình xây dựng sự nghiệp của đời người. Nếu chúng ta sáng suốt, chủ động sử dụng thời gian vào những việc có ích cho cả nhân và cộng đồng; biết nói lời hay, ý đẹp trong giao tiếp, ứng xử ; biết kịp thời nắm bắt cơ hội hoặc chủ động tìm kiếm, tạo thời cơ cho bản thân. thì khả năng dẫn tới thành công là rất lớn. Tương lai tươi sáng rộng mở trước mắt và chúng ta sẽ thấy cuộc đời thật sự là đáng yêu, đáng sống.