I. DÀN Ý
1. Mở bài:
- Sau khi gặp nhiều phiền toái bởi sự trớ trêu giữa “hồn Trương Ba, da hàng thịt”, Trương Ba trách móc Đế Thích và đòi chết hẳn.
- Sợ mất đối thủ đánh cờ ngang tài ngang sức, Đế Thích đã đề nghị hồn Trương Ba nhập vào các cụ Tị, bạn của cái Gái cháu nội Trương Ba. Thương thằng bé và không muốn mẹ nó mất con, Trương Ba đành phải đồng ý.
2. Thân bài:
* Những rắc rối xảy ra sau khi hồn Trương Ba nhập vào xác cu Tị.
- Cu Tị đột nhiên sống lại khiến chị Lụa vui mừng khôn xiết. Chị ôm chặt “hồn Trương Ba xác cu Tị” vào lòng. Hồn Trương Ba đẩy ra, nói rằng mình không phải là con chị ta rồi bỏ về nhà.
- “Hồn Trương Ba xác cu Tị” nói chuyện với bà vợ già khiến bà kinh hãi, lo sợ.
- Chị Lụa chạy sang bắt con về, “hồn Trương Ba, xác cu Tị” vùng vằng không chịu. Lý trưởng và trường tuần đi ngang qua, thấy ồn ào liền đứng lại quát hỏi. “Hồn Trương Ba, xác cu Tị” bị lý trưởng ra lệnh cho trường tuần đánh và giải ra đình làng. Chị Lụa mẹ cu Tị phải đút lót tiền và van xin chúng mới tha.
- “Hồn Trương Ba, xác cu Tị” về nhà. Cái Gái sợ hãi và tức giận khi thấy “cu Tị” xuất hiện và dám xưng là “ông nội”..
- “Hồn Trương Ba, xác cu Tị” khiến anh con trai sửng sốt kêu than.
- Đêm đến, “hồn Trương Ba, xác cu Tị” thắp hương, cầu khấn Đế Thích.
3. Kết bài:
- Đế Thích xuất hiện, Trương Ba xin trả lại xác cho cu Tị, chấp nhận cái chết thật sự. Đế Thích lần này đành phải chiều lòng Trương Ba. Hồn Trương Ba hoá thành làn khói trắng, thanh thản bay lên trời.
- Cu Tị sống lại trong sự vui mừng tột độ của mẹ nó là chị Lụa.
II. BÀI LÀM
Đế Thích: Này ông Trương Ba, nếu ông có thương cảnh mẹ goá con côi của nhà chị Lụa thì ông hãy để tôi hoá phép cho hồn ông nhập vào xác thằng cu Tị nhé ! Như thế là ông vẫn sống, mà chị Lụa thì ngày ngày vẫn được thấy mặt con.
Hồn Trương Ba (băn khoăn, nghĩ ngợi): Ông cho tôi suy nghĩ một lát đã. Thời gian qua, tôi gặp biết bao nhiêu là rắc rối vì chuyện mượn thân xác anh hàng thịt. Khổ quá ông ạ ! Nhiều lúc tôi nghĩ thà chết thật có khi lại sướng hơn; chứ cứ dơi chẳng ra dơi, chuột chẳng ra chuột thế này đúng là dở sống dở chết.
Đế Thích: Ông với anh hàng thịt vốn là người xa lạ ; còn ông với thằng cu Tị đã từng quý mến, quấn quýt với nhau. Hồn ông sống trong thân thể thằng bé chắc sẽ ổn thôi.
Hồn Trương Ba: Chưa chắc đâu ông ạ! Ông hãy thử hình dung: Tôi là một lão già sáu mươi tuổi ; còn thằng cu Tị đang tuổi ăn tuổi lớn, mới bắt đầu cuộc đời. Nhập vào thân xác nó, suốt ngày tôi sẽ nghịch ngợm, chạy nhảy với cái Gái cháu nội tôi. Tôi sẽ giải thích với bà nhà tôi sao đây? Còn chị Lụa nữa. Nếu chị ta nhớ thương con, bắt tôi về ở hẳn bên ấy thì sao ? Rồi bà con làng xóm sẽ xì xầm to nhỏ và đám lý trưởng, trường tuần sẽ lại gây khó dễ cho tôi... Phiền phức quá ông ạ! Thôi, ông cứ để cho tôi chết. Tôi chỉ cầu xin ông tìm cách cứu thằng bé!
Đế Thích: Tôi chẳng có cách nào hay hơn cả. Ông hãy nghe lời tôi đi! Ông có nghe thấy tiếng khóc con xé ruột của mẹ thằng cu Tị không?
Hồn Trương Ba (miễn cưỡng thở dài): Thôi đành vậy, tuỳ ông!
(Đế Thích hoá phép, hồn Trương Ba rời khỏi thân xác hàng thịt, nhập vào thân xác cu Tị. Cu Tị ngồi dậy dụi mắt. Chị Lụa bàng hoàng, sửng sốt rồi reo lên sung sướng.)
Chị Lụa (ôm cu Tị vào lòng, âu yếm): Ôi, con trai yêu quý của mẹ! Mẹ cảm ơn Trời Phật đã cho con sống lại! Từ nay trở đi, mẹ con ta sẽ sống bên nhau mãi mãi!
Hồn Trương Ba (vùng ra khỏi vòng tay chị Lụa): Tôi là Trương Ba, hàng xóm nhà chị đây mà ! Chị không nhận ra tôi sao ?
Chị Lụa: Ối cu Tị ơi, con là con trai của mẹ mà! Lại đây với mẹ nào!
Hồn Trương Ba (bực bội gắt): Tôi đã bảo tôi là Trương Ba chứ không phải là thằng cu Tị!
Chị Lụa (hoảng hốt gào khóc): Trời ơi ! Con tôi bị làm sao thế này ? Con nói lảm nhảm gì thế? Ôi con ơi là con ơi!
(Hồn Trương Ba đi về nhà mình, mặc cho chị Lụa chạy theo khóc lóc.)
Vợ Trương Ba (nhìn thấy cu Tị xăm xăm đi vào, kinh hãi thét lên): Ma! Ma! Ối trời đất ơi!
Hồn Trương Ba: Tôi đây mà! Trương Ba đây, bà đừng sợ!
Vợ Trương Ba: Trời ơi ! Lại trò gì nữa đây hả trời ?! Tôi chưa đủ khổ hay sao mà ông còn... ?!
Hồn Trương Ba (nắm lấy tay vợ): Thì bà cứ bình tĩnh nghe tôi nói đã ! Đầu đuôi câu chuyện là thế này: Tôi chán sống trong thân xác anh hàng thịt bởi nó gây ra cho tôi và mọi người nhiều điều phiền toái nên yêu cầu ông Đế Thích hãy để cho tôi chết hẳn. Nhưng ông ấy bảo tôi nếu thương thằng cu Tị thì hãy nhập vào xác nó để cho mẹ nó ngày ngày còn được thấy mặt con...
Vợ Trương Ba: Ông lại tiếp tục sống nhờ vào thân xác người khác ư ?! Thôi, lần này thì tôi đành phải bỏ nhà mà ra đi thật rồi ! Làm sao tôi chấp nhận được ông chồng sáu mươi trong thân xác đứa trẻ lên mười?! Bao nhiêu rắc rối sẽ lại xảy ra trong gia đình này...
(Chị Lụa vừa chạy vào vừa mếu máo gọi con.)
Chị Lụa: Ối cu Tị ơi, về nhà với mẹ nào! Con đừng bỏ mẹ con ơi!
Vợ Trương Ba: Đấy, ông thấy tôi nói có đúng không nào ? Mọi chuyện lôi thôi lại bắt đầu rồi!
Chị Lụa (bế thốc “cu Tị” chạy đi): Về nhà mình con nhé ! Hôm nào con khoẻ, mẹ sẽ cho con sang đây chơi với cái Gải.
Hồn Trương Ba (giãy giụa): Ở hay cái nhà chị này ! Chị có buông tôi ra không thì bảo! Tôi đã nói tôi là Trương Ba chứ không phải củ Tị con chị!
(Bất chợt, lý trưởng và trường tuần đi ngang qua, thấy ồn ào liền đứng lại.)
Lý trưởng (trợn mắt ra oai): Hừm! Chuyện gì thế hử ?
Chị Lụa: Bẩm ông lý ! Tôi chỉ bắt thằng con tôi về nhà thôi ạ! Cháu nó cứ đòi ở bên nhà ông Trương Ba!
Hồn Trương Ba (phân trần): Tôi không phải là con chị ta. Tôi là Trương Ba.
Lý trưởng (tức giận quát): A, thằng nhãi ranh láo toét! Tao bảo trương tuần phết cho mày mấy gậy bây giờ! Đi về nhà mau!
Hồn Trương Ba: Tôi về nhà tôi!
Lý trưởng: Trương tuần đầu! Lôi cổ thằng nhãi ranh này ra đình rồi trói nó lại ! Nó dám cãi lệnh ta sao?!
Hồn Trương Ba: Buông tôi ra! Tôi chẳng làm gì nên tội!
Trương tuần (quật cho “cu Ti” một gậy vào mông rồi túm cổ lôi đi): Này thì cãi! Này thì cãi! Tối nay tạo cho mày đánh tổ tôm với muỗi, con ạ!
Chị Lụa (chạy theo năn nỉ): Trăm lạy ông lý, ngàn lạy ông lý ! Xin ông tha cho cháu! Dạ, thôi thì có chút tiền trà thuốc xin ông lý nhận cho!
Lý trưởng (đút nhanh tiền vào túi): Chị đã biết điều như thế thì ta tha cho nó! Liệu mà dạy con cẩn thận, nghe chưa?!
(Lý trưởng, trường tuần bỏ đi.)
Hồn Trương Ba: Chị Lụa này, tôi phải nói cho chị rõ là ông tiên Đế Thích đã hoá phép cho hồn tôi nhập vào xác cu Tị. Cho nên tôi vẫn là Trương Ba chứ không phải là con chị. Chị đừng ép tôi. Tôi hứa sẽ qua lại bên nhà cho chị đỡ buồn. Thôi, tôi về nhà tôi đây! Chào chị!
(Hồn Trương Ba gặp cái Gái ở ngay cửa.)
Cái Gái (hoảng hốt lùi lại): Ổi! Cu Tị! Bà nội ơi, bà nội! Cu Tị chết rồi cơ mà ?! Hu hu...
Hồn Trương Ba (tiến lại gần): Đừng sợ! Ta là ông nội cháu đây mà!
Cái Gái (hét lên): Không phải! Đừng động vào tôi! Bố ơi! Cứu con!
Con trai Trương Ba (chạy ra ôm lấy con): Bố đây! Bố đây! Gì thế con ?
Cái Gái (sợ hãi): Cu Tị, cu Tị dám xưng là ông nội ! Hu hu...
Con trai Trương Ba (ngạc nhiên): Ở ! Thế này là thế nào ?!
Hồn Trương Ba (rầu rĩ): Thầy đây, anh cả ạ! Ông Đế Thích cho hôn thầy nhập vào xác thằng cu Tị đấy mà!
Con trai Trương Ba (vò đầu bứt tai): Lại thế nữa! Thầy còn chưa đủ khổ sở hay sao cơ chứ ?! Cả nhà ta chưa đủ khổ sở vì những điều rắc rối đã xảy ra Tư ?! Trời ơi!
Hồn Trương Ba (xua tay): Thôi, thôi! Chẳng qua là thầy thương thằng cu Tị. Thầy không muốn chị Lụa mất con, cái Gái mất bạn. Nếu rắc rối quá thì để thầy nghĩ lại!
(Đến đêm, Hồn Trương Ba thắp máy nén nhang, khấn vái. Đế Thích xuất hiện.)
Đế Thích (vui vẻ): Chào ông Trương Ba! Sao ? Ngụ trong thân xác cu Tị, ông có thấy thoải mái hơn chút nào không?
Hồn Trương Ba (lắc đầu tỏ vẻ không hài lòng): Bất ổn rồi ông ơi! Mới từ sáng tới giờ mà bao nhiêu chuyện rắc rối đã xảy ra. Suýt nữa thì tôi bị lý. trưởng với trương tuần lôi ra đình trói lại đấy! Còn vợ con tôi, cháu tôi, chẳng ai muốn tôi sống trong hình hài này cả. Tôi nghĩ kĩ rồi. Xin ông cho tôi chết hẳn đi!
Đế Thích (băn khoăn, phân vân): Chà, khó nhỉ ! Tôi thì tôi không muốn mất bạn đánh cờ. Nói thật nhé, dưới trần gian chỉ có một mình ông là ngang tài ngang sức với tôi thôi. Đánh cờ với ông thú vị lắm!
Hồn Trương Ba : Tôi cũng biết thế nhưng tôi không chiều theo ý ông mãi được ! Ai mà chẳng thích sống, nhưng sống kiểu như tôi bây giờ thì có lẽ chết lại đỡ khổ hơn, ông ạ!
Đế Thích: Ông nghĩ kĩ chưa ? Ông có yêu cầu gì không?
Hồn Trương Ba: Tôi chẳng ân hận điều gì cả. Chỉ xin ông nghĩ cách cứu lấy thằng cu Tị! Cảnh mẹ goá con côi khổ sở trăm bề. Nay nó chết đi thì mẹ nó chắc cũng không sống nổi. Đối với người mẹ, chẳng có gì quý bằng đứa con đâu, ông ạ! Mong ông giữ lời hứa để tôi chết cũng vui lòng!
Đế Thích (ngẫm nghĩ hồi lâu rồi cả quyết gật đầu): Tôi hứa là sẽ cứu bằng được thằng cu Tị, dù một lần nữa vi phạm luật Trời ! Ông cứ yên tâm nhắm mắt!
Hồn Trương Ba (mỉm cười thanh thản): Xin cảm ơn ông! Xin đa tạ, đa tạ! "
(Một làn khói trắng nhẹ nhàng bay lên khỏi mái nhà, tan hoà vào màn sương mỏng. Bên nhà chị Lụa bỗng nổi lên tiếng reo sung sướng: Ôi, con trai tôi sống lại rồi! Xin tạ ơn Trời Phật!)
HẠ MÀN