Câu 1. Mã Lương thuộc một kiểu nhân vật rất phổ biến nào trong truyện cổ tích? Hãy kể tên một số nhân vật tương tự trong truyện cổ tích mà em biết.
Mã Lương thuộc kiểu nhân vật có tài năng kì lạ rất phổ biến trong truyện cổ tích ở nước ta cũng như trên thế giới. Cổ tích Việt Nam có Thạch Sanh, Chử Đồng Tử, Sọ Dừa,... Nhưng khác với tài năng kiểu nhân vật dũng sĩ như Thạch Sanh, hay kiểu trí khôn dân gian như Em bé thông minh, tài năng của Mã Lương là tài năng nghệ thuật. Mã Lương đem tài năng sáng tạo nghệ thuật của mình để phục vụ nhân dân và làm đẹp cuộc đời.
Câu 2. Những điều gì đã giúp cho Mã Lương vẽ giỏi như vậy? Những điều ấy có quan hệ với nhau ra sao?
a. Những điều giúp Mã Lương vẽ giỏi:
- Nguyên nhân thực tế: Đó là năng khiếu sẵn có kết hợp với sự say mê, cần cù và trí thông minh.
- Nguyên nhân thần kì: Mã Lương được Tiên ông tặng cho cây bút thần để vẽ được những vật như thật (con chim tung cánh bay lên trời, cất tiếng hót; con cá vẫy đuôi, trườn xuống sông...).
Nguyên nhân này tô đậm và thần kì hoá tài vẽ của Mã Lương. Mặt khác, đây cũng là sự ban thưởng xứng đáng cho người có tâm, có tài, có chí, khổ công rèn luyện.
b. Những nguyên nhân nói trên có quan hệ chặt chẽ với nhau. Tiên ông cho Mã Lương cây bút thần chứ không phải vật gì khác và cũng chỉ có Mã Lương chứ không phải ai khác được nhận cây bút thần.
Câu 3. Mã Lương đã vẽ gì cho những người nghèo khổ và cho những kẻ tham lam? Hãy đánh giá ngòi bút thần của Mã Lương qua những gì mà Mã Lương đã vẽ.
a. Mã Lương đã dùng cây bút thần vẽ cho tất cả người nghèo trong làng. Nhà nào không có cày, em vẽ cho cày. Nhà nào không có cuốc, em vẽ cho cuốc. Nhà nào không có đèn, em vẽ cho đèn, vv...
Mã Lương không vẽ thóc gạo, nhà cửa, vàng bạc, châu báu mà vẽ cái cày, cái cuốc, cái đèn, cái thùng. Các đồ vật Mã Lương vẽ là những công cụ hữu ích để người dân sản xuất, tạo ra thóc gạo, nhà cửa...
b. Mã Lương dùng bút thần chống lại tên địa chủ tham lam và tên vua độc ác vì rất căm ghét chúng.
- Nhân vật Mã Lương trải qua nhiều tình huống thử thách, lần sau khó khăn, phức tạp hơn lần trước. Qua đó phẩm chất tốt đẹp của nhân vật ngày càng bộc lộ rõ hơn. Từ chỗ Mã Lương dứt khoát không vẽ gì cho tên địa chủ đến chỗ dám vẽ ngược hẳn ý muốn của vua. Từ chỗ chú trừng trị kẻ ác để thoát thân đến chỗ dũng cảm tiêu diệt kẻ ác để trừ hoạ cho dân lành. Mã Lương như được Trời trao cho sứ mệnh vung bút thần lên để thực hiện công lí.
- Ngoài cây bút thần ra, Mã Lương còn có tinh thần khẳng khái, dũng cảm và trí thông minh tuyệt vời.
Câu 4. Truyện kể này được xây dựng theo trí tưởng tượng rất phong phú và độc đáo của nhân dân. Theo em, những chi tiết nào trong truyện là lí thú và gợi cảm hơn cả?
* Truyện có rất nhiều chi tiết lí thú và gợi cảm nhưng lí thú và gợi cảm hơn cả là hình ảnh cây bút thần với những khả năng kì diệu của nó. Đây là báu vật giống như đũa thần, lọ nước thần, chiếc nhẫn thần, cây đàn thần, v,v... Ở nhiều truyện cổ tích khác. Hình ảnh cây bút thần lí thú và gợi cảm ở chỗ:
- Là phần thưởng xứng đáng cho Mã Lương.
- Có những khả năng kì diệu.
- Chỉ ở trong tay Mã Lương, bút thần mới tạo ra được những vật hữu ích như mong muốn; còn rơi vào tay kẻ ác, nó tạo ra những điều ngược lại.
- Cây bút thần giúp đỡ người nghèo khó và trừng trị kẻ tham lam, độc ác. Nó cũng thể hiện ước mơ về những khả năng kì diệu và khát vọng công lí của người bình dân xưa.
Câu 5. Hãy nêu ý nghĩa của truyện Cây bút thần.
Ý nghĩa của truyện Cây bút thần:
- Thể hiện quan niệm của nhân dân về công lí: Người chăm chỉ, tốt bụng, thông minh sẽ được nhận phần thưởng xứng đáng; kẻ độc ác, tham lam tất sẽ bị trừng trị.
- Khẳng định tài năng nghệ thuật phải được sử dụng để phục vụ nhân dân, phục vụ chính nghĩa, chống lại cái ác.
- Khẳng định nghệ thuật chân chính thuộc về nhân dân, về những người có đức, có tài.
- Thể hiện ước mơ và niềm tin về những khả năng kì diệu của con người. Trong truyện cổ tích, con người mơ ước có được những báu vật và phương tiện thần kì để từ đó sáng tạo ra tất cả.