Câu 1: Căn cứ vào đầu đề bài thơ và câu thứ hai (chú ý nghĩa của hai chữ vọng và dao), xác định vị trí đứng ngắm thác nước của tác giả. Vị trí đó có lợi thế như thế nào trong việc phát hiện những đặc điểm của thác nước?

Nhà thơ ngắm thác nước từ xa (vọng, dao). Từ điểm nhìn đó, nhà thơ không thể miêu tả một cách chi tiết, tỉ mỉ nhưng lại có lợi thế là được thưởng thức toàn cảnh và ông đã miêu tả thành công vẻ đẹp hùng vĩ, độc đáo của thác Lư Sơn.

Câu 2: Câu thơ thứ nhất tả cái gì và tả như thế nào? (Chú ý mối tương quan giữa tên gọi đỉnh núi và đặc điểm của cảnh vật được miêu tả). Hình ảnh được miêu tả trong câu thơ này đã tạo nền cho việc miêu tả ở ba câu sau như thế nào?

Nhật chiếu Hương Lô sinh tử yên

(Nắng rọi Hương Lô khói tía bay)

Câu thơ thứ nhất miêu tả khái quát thác nước Lư Sơn. Ngọn Hương Lô (lò hương) hiện lên với những đỉnh núi cao chất ngất, quanh năm mây mù bao phủ. Lí Bạch miêu tả vẻ đẹp của nó dưới ánh nắng rực rỡ của mặt trời. Hơi nước bốc lên, phản quang ánh sáng mặt trời nên trông giống như làn khói tía bay lung linh, huyền ảo.

Câu này có tác dụng làm phông nền để từng vẻ đẹp của thác nước được miêu tả trong ba câu tiếp theo nổi bật lên.

Câu 3: Nêu lên những vẻ đẹp khác nhau của thác nước đã được Lí Bạch phát hiện và miêu tả trong ba câu tiếp theo.

Gợi ý:

- Phân tích sự thành công của tác giả trong việc dùng từ quải (câu thứ hai), từ đó chỉ ra chỗ hạn chế của bản dịch thơ.

- Chứng minh rằng qua câu thứ ba, ta không chỉ thấy hình ảnh của dòng thác mà còn hình dung được đặc điểm của dãy núi Lư Sơn và đỉnh núi Hương Lô.

- Giải thích vì sao lối nói phóng đại ở câu thứ tư vẫn tạo nên được một hình ảnh chân thực.

Những vẻ đẹp khác nhau của thác nước được tác giả miêu tả tài tình trong ba câu tiếp theo:

Câu Dao khan bộc bố quải tiền xuyên thể hiện cảm nhận ban đầu của nhà thơ trước hình ảnh hùng vĩ của thác nước Lư Sơn được ngắm từ xa. Qua cái nhìn tinh tế và trí tưởng tượng phóng khoáng, bay bổng của thị tiên Lí Bạch, thác nước đang tuôn đổ ầm ầm từ đỉnh núi cao xuống đã biến thành một dải lụa trắng khổng lồ treo trên vách núi. Trên đỉnh núi, khói tía bốc mịt mù, dưới chân núi, dòng sông ào ào tuôn chảy, khoảng giữa là thác nước treo cao như dải lụa bạch, quả là một bức tranh hoành tráng có một không hai.

Quải là treo, tiền xuyên, là dòng sông phía trước. Có người cho rằng dòng sông phía trước không phải là vị trí nơi thác đổ xuống mà là hình ảnh dùng để so sánh với dòng thác khi nhìn từ xa. Nếu vậy thì cả câu có nghĩa là: Đứng xa trông ngọn thác giống như một dòng sông treo trước mặt. Thật là một hình tượng tuyệt mĩ được tạo nên bởi sức liên tưởng vô hạn của nhà thơ.

Ở bản dịch, câu xa trông dòng thác trước sông này vì bỏ qua mất chữ treo (quải) là chữ quan trọng nhất của câu thơ nên ấn tượng do hình ảnh dòng thác gợi ra biến mất. Trực tiếp tả thác song đồng thời tác giả lại giúp người đọc hình dung ra thế núi cao ngất và sườn núi dốc đứng, nên mới có cảnh Nước bay thẳng xuống ba nghìn thước hoành tráng như vậy.

Vẻ đẹp huyền ảo của thác nước được nhà thơ đúc kết trong câu cuối. So sánh thác nước Lư Sơn giống như dải Ngân Hà tuột khỏi mây là một hình ảnh so sánh độc đáo đến mức phi thường. Sự xuất hiện của hình ảnh dải Ngân Hà ở cuối bài đã được chuẩn bị từ hai câu đầu. Vì ngọn núi Hương Lô luôn có mây mù bao phủ nên nhìn từ xa, thác nước đã được hình dung như một tấm lụa bạch lớn treo rủ, khiến người nhìn dễ liên tưởng tới dải Ngân Hà từ chân mây tuôn xuống. Mặt khác, trong thần thoại truyền thuyết Trung Hoa, Ngân Hà được quan niệm như một dòng sông thực sự. Chữ lạc dùng rất đắt vì dòng Ngân Hà vốn nằm theo chiều ngang vắt qua bầu trời, còn dòng thác lại đổ theo chiều thẳng đứng từ đỉnh núi cao xuống mặt đất. Tuy lối nói phóng đại nhưng vẫn tạo nên hình ảnh chân thực, bởi vì đã kết hợp được một cách tài tình yếu tố chân thực và yếu tố huyền ảo, đặc tả được cảm giác kì diệu do hình ảnh thác nước gợi lên trong tâm khảm nhà thơ và để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc.

Câu 4: Qua đặc điểm cảnh vật được miêu tả, ta có thể thấy những nét gì trong tâm hồn và tính cách nhà thơ?

Qua việc sử dụng từ ngữ cũng như các hình ảnh đặc biệt trong bài thơ, chúng ta có thể thấy nhà thơ Lí Bạch có thi hứng mãnh liệt xuất phát từ tình yêu thiên nhiên say đắm. Dưới ngòi bút của thi sĩ, hình ảnh thác nước Lư Sơn kì vĩ và tráng lệ lạ thường. Hình ảnh thác Lư Sơn như dải Ngân Hà tuột khỏi mây cho thấy tâm hồn Lí Bạch lãng mạn và trí tưởng tượng bay bổng diệu kì.

Câu 5: Về hai cách hiểu câu thứ hai (cách hiểu ở bản dịch nghĩa và cách hiểu trong chú thích (2) (SGK), em thích cách hiểu nào hơn? Vì sao?

Về hai cách hiểu câu thơ thứ hai:

- Ở bản dịch nghĩa: Xa nhìn dòng thác treo trên dòng sông phía trước.

- Ở chú thích: Đứng trong dòng thác giống như một dòng sông treo trước mặt.

Cách hiểu thứ hai bay bổng hơn, lãng mạn hơn.