1. Mở bài:

* Giới thiệu hoa mai:

- Trong dịp Tết Nguyên Đán, nếu hoa đào là đặc trưng của mùa xuân miền Bắc thì hoa mai lại là đặc trưng của mùa xuân miền Nam.

2. Thân bài:

* Nguồn gốc cây hoa mai, các loại hoa mai:

+ Cây hoa mai vốn là một loài cây dại mọc trong rừng (từ miền Trung trở vào). Hoa mai có nhiều loại:

- Mai vàng (Hoàng Mai) nụ mọc thành chùm, có cuống dài treo lơ lửng dọc theo cành. Cánh hoa mỏng màu vàng, có mùi thơm kín đáo.

- Mai tứ quý là loại mai nở hoa quanh năm. Sau khi cánh hoa rụng hết, ở giữa bông hoa còn lại hai đến ba hạt nhỏ và dẹt, màu đen bóng.

- Mai trắng (Bạch Mai) hoa mới nở màu hồng nhạt, sau chuyển sang trắng, có mùi thơm nhẹ.

- Mai chiếu thuỷ lá nhỏ lăn tăn, hoa nhỏ mọc thành chùm màu trắng và thơm ngát, nhất là về đêm. Thường được trồng trang trí ở hòn non bộ hoặc trong chậu sứ.

- Mai ghép là loại mai được các nghệ nhân hoa cảnh ghép từ nhiều loại mai khác nhau. Hoa to, nhiều cánh, nhiều màu. Trồng trong chậu sứ, rất khó chăm sóc.

* Cách chăm sóc cây hoa mai:

- Cây mai được trồng bằng hạt hay chiết cành (phổ biến là chiết, ghép). Trồng ngoài vườn hay trồng trong chậu đều được. Cây ưa ánh nắng, đất luôn ẩm nhưng không úng nước.

- Khoảng 15 tháng Chạp (12 Âm lịch), người trồng phải tuốt lá cho mai. Sau đó có chế độ chăm bón (phân mùn, khô dầu, phân hỗn hợp...) và tưới nước đúng phương pháp để hoa nở đúng vào dịp Tết.

* Hoa mai trong ngày Tết Nguyên Đán:

- Các nhà vườn bứng nguyên gốc mai đem về các chợ hoa xuân ở thị xã, thành phố để bán, hoặc khách đến tận vườn để mua.

- Hầu như mỗi nhà đều mua hoa mai về trưng trong ba ngày Tết, vừa trang trí cho đẹp nhà, vừa cầu mong may mắn.

- Nếu thiếu hoa mai thì niềm vui của các gia đình đầu năm mới sẽ không trọn vẹn.

3. Kết bài:

- Hoa mai là hình ảnh của ngày Tết Nguyên Đán, của mùa xuân phương Nam. Hoa mai gắn bó với đời sống tinh thần của người dân miền Nam từ lâu đời. Những năm gần đây, sắc vàng của hoa mai đã góp phần tô điểm thêm vẻ đẹp rực rỡ của mùa xuân phương Bắc.

II. BÀI LÀM

Trong dịp Tết Nguyên Đán cổ truyền của dân tộc ta, nếu hoa đào là đặc trưng của mùa xuân phương Bắc thì hoa mai lại là đặc trưng của mùa xuân phương Nam.

Trong khu vườn hay trước sân mỗi nhà, thường không thể thiếu bóng dáng của cây mai. Cây hoa mai có nguồn gốc là một loại cây hoa dại mọc trong rừng. Cây cao trên hai mét, thân gỗ, chia thành nhiều nhánh, lá nhỏ cỡ hai ngón tay, màu xanh lục. Tán tròn xoè rộng.

Cây hoa mai có nhiều loại, phổ biến nhất là mai vàng (Hoàng Mai), sau đó là mai tứ quý, rồi đến mai trắng (Bạch Mai) và mai chiếu thuỷ.

Cây mai vàng dễ sống, ưa đất gò pha cát hoặc đất bãi ven sông. Có thể trồng đại trà thành vườn rộng hàng vài mẫu mà cũng có thể trồng dăm cây trong vườn, hoặc trong chậu sứ. Đất trồng mai có độ ẩm vừa phải và không úng nước. Phân bón cho mai thường là phân bò khô trộn với tro bếp, khô dầu và một ít u-rê, ka-li...

Vào khoảng rằm tháng Chạp (tức 15 tháng 12 Âm lịch) thì người trồng phải tuốt lá cho cây mai. Sau đó giảm tưới nước và bón thúc cho cây nảy nụ. Chỉ sau một tuần là từ các cành, nụ trổ ra chi chít, kết thành từng chùm có cuống rất dài. Bên cạnh mỗi chùm là một túm lá non màu tím nhạt. Trước Tết vài ngày, hoa mai lác đác nở. Sáng mồng Một Tết, cả cây mai bừng lên một sắc vàng tươi, trông đẹp vô cùng!

Mai tứ quý nở quanh năm. Cánh hoa vàng thẫm nở giữa năm đài hoa tựa như năm cánh sen nhỏ xíu màu đỏ sậm. Khi cánh hoa đã rụng hết, nhuỵ hoa khô đi thì giữa mỗi bông xuất hiện mấy hạt nhỏ xinh như những hạt cườm, lúc non màu xanh, lúc già chuyển thành màu tím đen lóng lánh.

Đứng ngắm vườn mai, ta thầm cảm phục sự mầu nhiệm và hào phóng của Tạo hoá: đã có mai vàng rực rỡ góp sắc, góp hương với muôn hoa ngày Tết, lại có mai tứ quý cần mẫn, thịnh vượng quanh năm.

Mai trắng còn có tên gọi là Bạch Mai. Lúc hoa mới nở có màu hồng phớt, sau chuyển sang trắng, mùi thơm nhẹ nhàng, phảng phất. Mai trắng hơi hiếm bởi khó trồng và được coi là loài hoa quý. Mai chiếu thuỷ cây thấp, lá nhỏ lăn tăn, hoa li ti mọc thành chùm màu trắng và thơm ngát, thường được trồng vào chậu hoặc trồng vào hòn non bộ làm cảnh trước sân nhà.

Xuân về trên đất phương Nam với màu nắng vàng rực rỡ hoà quyện với không khí tưng bừng náo nức của ngày Tết cổ truyền dân tộc. Nhà ai cũng muốn có một cây mai, hoặc một bình hoa mai tươi nở đúng sáng mồng Một đầu năm để lấy hên. Trong ba ngày Tết, hoa mai chưa khoe sắc vàng rực rỡ thì gia chủ khó mà cảm thấy niềm vui trọn vẹn.

Cây mai được xếp vào hàng “tứ quý” trong bộ tranh “tứ bình” đại diện cho bốn mùa trong năm: mai, lan, cúc, trúc và hoa mai là biểu tượng của mùa xuân. Về mặt ý nghĩa, cây hoa mai tượng trưng cho phẩm giá thanh cao, tốt đẹp của con người.

Trong những năm gần đây, nhân dân miền Bắc đón xuân bằng cả sắc hồng thắm của hoa đào và sắc vàng rực rỡ của hoa mai. Hoa mai, hoa đào hiện diện bên nhau, tô điểm thêm cho mùa xuân tràn đầy sức sống của non nước Việt Nam yêu dấu.