Quốc thế thứ nhất và công xã Pa-ri 1871

Bài 38. QUỐC TẾ THỨ NHẤT VÀ CÔNG XÃ PA-RI 1871

I. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP CÓ SẴN TRONG SÁCH GIÁO KHOA

Câu hỏi: Quốc tế thứ nhất ra đời trong hoàn cảnh nào?

* Hướng dẫn trả lời:

- Giữa thế kỉ XIX, sự phát triển mạnh mẽ của nền đại công nghiệp tư bản chủ nghĩa làm cho đội ngũ công nhân càng thêm đông đảo và tập trung tới mức độ khá cao, đặc biệt ở những trung tâm công nghiệp. Ách áp bức, bóc lột đối với công nhân cũng tăng thêm. Do đó, những cuộc đấu tranh mới của công nhân châu Âu không ngừng diễn ra song vẫn còn trong tình trạng phân tán về tổ chức và thiếu thống nhất về tư tưởng.

- Tình hình trên đòi hỏi phải có một tổ chức cách mạng quốc tế để đoàn kết và lãnh đạo phong trào công nhân các nước. Ngày 28-9-1864, trong cuộc mít tinh lớn ở Luân Đôn có đại biểu công nhân nhiều nước tham gia, Hội Liên hiệp lao động quốc tế (thường được gọi là Quốc tế thứ nhất) được thành lập với sự tham gia tích cực của Mác.

Câu hỏi: Vai trò của Quốc tế thứ nhất đối với phong trào công nhân quốc tế như thế nào?

* Hướng dẫn trả lời:

- Quốc tế thứ nhất có nhiều đóng góp cụ thể giúp đỡ phong trào công nhân, đặc biệt là kêu gọi ủng hộ cuộc đấu tranh của những người lao động Pa-ri (1871).

- Năm 1867, công nhân đúc đồng ở Pa-ri bãi công. Quốc tế I đã tổ chức quyên góp giúp đỡ đưa cuộc đấu tranh đến thắng lợi. Trong những năm 1868 - 1869, công nhân mỏ ở Bỉ liên tục bãi công. Quốc tế I đã kêu gọi công nhân các nước giúp những người bãi công và gia đình họ vượt qua khó khăn. Năm 1871, công nhân và nhân dân lao động Pa-ri đứng lên làm cách mạng, thành lập Công xã - chính quyền vô sản đầu tiên trên thế giới. Quốc tế I đã tích cực hưởng ứng cuộc đấu tranh của những người lao động Pa-ri và kêu gọi công nhân các nước ủng hộ Công xã.

Như vậy, bằng những đóng góp thiết thực của mình, Quốc tế thứ nhất là tổ chức quốc tế đầu tiên góp phần truyền bá rộng rãi chủ nghĩa Mác trong phong trào công nhân quốc tế và đoàn kết, thống nhất lực lượng vô sản quốc tế dưới ngọn cờ của chủ nghĩa Mác trong cuộc đấu tranh giải phóng loài người khỏi áp bức, bóc lột.

Câu hỏi: Cuộc cách mạng 18-3-1871 ở Pa-ri bùng nổ trong hoàn cảnh nào?

* Hướng dẫn trả lời:

- Ngày 19-7-1870, chiến tranh Pháp - Phổ bùng nổ. Ngày 2-9-1870, toàn bộ đội quân Pháp và Na-pô-lê-ông III phải đầu hàng.

- Ngày 4-9-1870, nhân dân Pa-ri khởi nghĩa lật đổ Đế chế II, đòi thiết lập chế độ cộng hòa và tổ chức kháng chiến chống quân Phổ. Chính phủ lâm thời tư sản được thành lập mang tên Chính phủ Vệ quốc. Khi quân Phổ tiến về Pa-ri và bao vây thành phố, "Chính phủ Vệ quốc" đã trở thành "Chính phủ phản quốc" khi quyết định đầu hàng và xin đình chiến, mở cửa cho quân Phổ tiến vào nước Pháp. Nhưng nhân dân Pa-ri đã tổ chức thành các đơn vị Quốc dân quân, tự vũ trang và xây dựng phòng tuyến bảo vệ thủ đô.

- Ba giờ sáng ngày 18/3/1871, Chính phủ cho quân đánh chiếm đồi Mông- mác, nơi tập trung đại bác của Quốc dân quân. Quần chúng nhân dân đã kịp thời kéo đến hỗ trợ Quốc dân quân, bao vây quân chính phủ.

Câu hỏi: Trình bày những chính sách thể hiện bản chất Nhà nước kiểu mới của Công xã Pa-ri.

* Hướng dẫn trả lời:

- Cơ quan cao nhất của Nhà nước mới là Hội đồng Công xã. Hội đồng gồm nhiều ủy ban, đứng đầu mỗi ủy ban là một ủy viên công xã, chịu trách nhiệm trước nhân dân và có thể bị bãi miễn.

- Quân đội và bộ máy cảnh sát cũ bị giải tán, thay vào đó là lực lượng vũ trang nhân dân.

- Công xã tách nhà thờ ra khỏi những hoạt động của trường học và Nhà nước, nhà trường không dạy Kinh Thánh.

- Công xã còn thi hành nhiều chính sách tiến bộ khác: công nhân được làm chủ những xí nghiệp mà bọn chủ bỏ trốn; đối với những xí nghiệp còn chủ ở lại, Công xã kiểm soát chế độ tiền lương, giảm bớt lao động ban đêm, cấm cúp phạt công nhân.

- Công xã đề ra chủ trương giáo dục bắt buộc và không mất tiền cho toàn dân, cải thiện điều kiện làm việc cho nữ công nhân.

Như vậy, cơ cấu tổ chức và hoạt động thực tế chứng tỏ Công xã Pa-ri là một Nhà nước khác hẳn các kiểu Nhà nước của những giai cấp bóc lột trước đó. Đây là một Nhà nước kiểu mới - Nhà nước vô sản, do dân và vì dân.

Câu hỏi: Trình bày sự hình thành và hoạt động của Quốc tế thứ nhất trong những năm 60 – 70 của thế kỉ XIX.

* Hướng dẫn trả lời:

- Sự hình thành:

+ Giữa thế kỉ XIX, sự phát triển mạnh mẽ của nền đại công nghiệp tư bản chủ nghĩa làm cho đội ngũ công nhân càng thêm đông đảo và tập trung tới mức độ khá cao, đặc biệt ở những trung tâm công nghiệp. Ách áp bức, bóc lột đối với công nhân cũng tăng thêm. Do đó, những cuộc đấu tranh mới của công nhân châu Âu không ngừng diễn ra song vẫn còn trong tình trạng phân tán về tổ chức và thiếu thống nhất về tư tưởng.

+ Tình hình trên đòi hỏi phải có một tổ chức cách mạng quốc tế để đoàn kết và lãnh đạo phong trào công nhân các nước. Ngày 28-9-1864, trong cuộc mít tinh lớn ở Luân Đôn có đại biểu công nhân nhiều nước tham gia, Hội Liên hiệp lao động quốc tế (thường được gọi là Quốc tế thứ nhất) được thành lập với sự tham gia tích cực của Mác.

- Hoạt động:

+ Trong thời gian tồn tại (từ tháng 9- 1864 đến tháng 7- 1867), Quốc tế thứ nhất đã tiến hành 5 đại hội. Hoạt động của Quốc tế thứ nhất chủ yếu nhằm truyền bá học thuyết Mác, chống tư tưởng lệch lạc trong nội bộ; đồng thời thông qua những nghị quyết có ý nghĩa chính trị và kinh tế quan trọng; tán thành bãi công, thành lập công đoàn, đấu tranh có tổ chức, đòi ngày làm việc 8 giờ và cải thiện đời sống nhân dân.

+ Dưới ảnh hưởng của Quốc tế thứ nhất, công nhân các nước tham gia ngày càng nhiều vào phong trào đấu tranh chính trị. Các tổ chức quần chúng của công nhân như công đoàn, hội tương tế được thành lập ở nhiều nơi. Quốc tế có nhiều đóng góp cụ thể giúp đỡ phong trào công nhân, đặc biệt là kêu gọi ủng hộ đấu tranh của những người lao động Pa-ri (1871).

+ Quốc tế thứ nhất là tổ chức quốc tế đầu tiên góp phần truyền bá rộng rãi chủ nghĩa Mác trong phong trào công nhân quốc tế và đoàn kết, thống nhất lực lượng vô sản quốc tế dưới ngọn cờ của chủ nghĩa Mác trong cuộc đấu tranh giải phóng nhân loại khỏi áp bức, bóc lột.

Câu hỏi: Chứng minh rằng: Công xã Pa-ri là nhà nước kiểu mới. Ý nghĩa lịch sử của Công xã Pa-ri.

* Hướng dẫn trả lời:

- Công xã Pa-ri là nhà nước kiểu mới:

+ Nhiệm vụ cấp thiết của Công xã là nhanh chóng đập tan bộ máy nhà nước tư sản cũ, lập nên chính quyền của giai cấp vô sản.

+ Cơ quan cao nhất của nhà nước mới là Hội đồng công xã, tập trung trong tay các quyền lập pháp và quyền hành pháp. Công xã thành lập các Uỷ ban, đứng đầu mỗi Uỷ ban là một uỷ viên Công xã, chịu trách nhiệm trước Công xã, trước nhân dân và có thế bị bãi miễn.

+ Quân đội và cảnh sát cũ bị giải tán, thay bằng lực lượng vũ trang và lực lượng an ninh nhân dân để bảo vệ cách mạng. Công xã quyết định tách nhà thờ ra khỏi nhà nước, song bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng.

+ Công xã không ngừng chăm lo đời sống nhân dân và đề ra nhiều biện pháp tổ chức nền kinh tế quốc dân.

+ Công xã ra lệnh hoãn trả tiền thuê nhà, hoãn nợ.

+ Công xã đề ra hệ thống giáo dục thống nhất, bắt buộc và không phải trả tiền học...

Tất cả những việc làm trên chứng tỏ Công xã Pa-ri là nhà nước kiểu mới.

- Ý nghĩa:

+ Mặc dầu thất bại, Công xã Pa-ri có ý nghĩa lịch sử và ảnh hưởng to lớn đối với cuộc đấu tranh về sau của giai cấp vô sản toàn thế giới.

+ Đây là cuộc cách mạng vô sản đầu tiên trong lịch sử, để lại nhiều bài học quý báu. Nó chỉ rõ phải thực hiện chuyên chính vô sản và liên minh công nông, phải đập tan bộ máy nhà nước cũ và xây dựng nhà nước mới, phải có đảng tiên phong lãnh đạo...

+ Công xã Pa-ri mãi mãi là tấm gương chủ nghĩa anh hùng cách mạng sáng chói của giai cấp vô sản, của những người công nhân Pháp.

I. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP KHÔNG CÓ TRONG SÁCH GIÁO KHOA

Bài tập: Điền sự kiện vào niên đại đã cho sau đây:

* Hướng dẫn trả lời: