I. DÀN Ý

1. Mở bài:

- Cây lau ở bến Hoàng Giang tự giới thiệu.

2. Thân bài:

* Cây lau kể lại chuyện chứng kiến Vũ Nương than thở rồi tự vẫn.

+ Thời gian:

Mới tang tảng sáng, khí thu lạnh lẽo...

+ Sự việc:

- Cây lau nghe thấy tiếng khóc tức tưởi rồi nhận ra người khóc là Vũ Nương.

- Vũ Nương ngồi xuống vạt cỏ cạnh khóm lau, than thở về nỗi oan của mình và trách Trương Sinh đa nghi, nóng giận. Nàng quyết chọn cái chết để rửa sạch nỗi oan; cầu xin trời đất, thánh thần chứng giám cho tấm lòng trong sạch của mình.

- Vũ Nương gieo mình xuống nước. Các nàng Tiên thương cảm, đưa nàng về Thuỷ cung.

- Vài ngày sau, cũng chính lời nói của đứa con giải oan cho nàng. Trường Sinh đau đớn, ân hận nhưng quá muộn.

3. Kết bài:

- Hồn Vũ Nương hiện về báo mộng cho Trương Sinh chiều mai mang con ra bến sông gặp nàng.

- Trương Sinh chỉ nhìn thấy bóng dáng vợ thấp thoáng ở giữa dòng. Nàng căn dặn chồng nhớ chăm sóc con thơ. Trương Sinh tự trách mình ghen tuông vô cớ, gây ra bị kịch làm tan vỡ hạnh phúc gia đình.

- Dân chúng tiếc thương Vũ Nương, lập đền thờ nàng ngay bến Hoàng Giang.

II. BÀI LÀM

Trời mới tang tảng sáng. Đằng Đông, những đám mây màu xám đục đang chuyển dần sang sắc hồng phơn phớt. Cái lạnh của đêm thu đọng trong từng giọt sương bám đầy trên lá khiến tôi - một cây lau nhỏ - uốn mình run rẩy. Dòng Hoàng Giang ngái ngủ vẫn chậm chạp trôi xuôi. Không gian vắng lặng. Từ trong làng, thỉnh thoảng vọng ra tiếng gà gáy sớm.

Bỗng nhiên, tôi nghe thấy có tiếng khóc tức tưởi đứt quãng văng vẳng đâu đây. Một bóng người đang tiến đến gần bụi lau mọc sát bờ sông. Gương mặt người ấy rõ dần. Tôi nhận ra đó là Vũ Nương, vì nàng thường ra sông giặt giũ vào mỗi sớm mai. Mọi khi, đứa con trai nhỏ vẫn hay lẽo đẽo theo sau mẹ, nhưng sao hôm nay nàng đi có một mình và lại khóc lóc sầu não thế kia?!

Vũ Nương ngồi thụp xuống vạt cỏ ướt, gục mặt vào hai bàn tay. Đôi vai gầy của nàng cứ rung lên từng đợt, nom tội nghiệp vô cùng! Bỗng nàng vụt đứng dậy, ngoảnh mặt về phía Đông mà than rằng:

- Cầu xin trời cao đất dày hãy làm chứng cho tấm lòng son sắt thuỷ chung của Vũ Nương này! Suốt mấy năm chồng xa nhà ra trận, tôi luôn một dạ chờ chồng, giữ gìn tiết hạnh, nào dám đơn sai. Gánh nặng mẹ già, con dại, tôi cố gắng lo cho vẹn toàn, chu tất. Những mong hết chiến tranh, vợ chồng, cha con sum họp cho thoả nỗi ngày trông, đêm nhớ. Nào ngờ, chỉ vì câu nói để dỗ dành đứa con thơ những lúc chỉ bóng mình in trên vách giữa đêm khuya, dưới ánh đèn hiu hắt: “Cha Đản về kìa !” mà ra nông nỗi. Trương Sinh chồng tôi vốn tính đa nghi. Tôi thanh minh, thề thốt thế nào cũng không tin, khăng khăng buộc tội tôi ăn ở hai lòng. Xét thấy mình sống trọn đạo dâu con, chồng vợ, chẳng làm điều gì khiến tổ tông, cha mẹ hổ nhục, nay chỉ biết lấy cái chết để giải nỗi oan khiên. Trước khi chết, tôi xin có một lời nguyền: “Nếu tôi đoan trang giữ tiết, trinh bạch gìn lòng, vào nước xin làm ngọc Mị Nương, xuống đất xin làm cỏ Ngu Mĩ. Nhược bằng lòng chim dạ cá, lừa chồng dối con, dưới xin làm mồi cho cá tôm, trên xin làm cơm cho diều quạ và chịu cho mọi người phỉ nhổ”.

Nói đoạn, nàng leo lên mỏm đất nhô ra sông, gieo mình xuống nước. Trời đất, thần thánh chứng giám lòng thành của Vũ Nương nên sai các nàng Tiên đưa nàng về thuỷ cung chung sống với Linh Phi.

Ít ngày sau, cũng chính đứa con chỉ bóng Trương Sinh in trên vách buồng lúc đêm khuya mà nói: “Cha Đản lại về kìa!”. Hiểu ra, Trương Sinh vật vã khóc than, ân hận nhưng đã quá muộn màng.

Hồn Vũ Nương hiện về báo mộng cho Trương Sinh là chiều tối ngày mai hãy bế con ra bến Hoàng Giang để gặp nàng. Theo lời vợ dặn, Trương Sinh lập đàn tế vợ ở ven sông. Lát sau, chàng thấy một đoàn ngựa xe, võng lọng ẩn hiện thấp thoáng giữa dòng. Vũ Nương nói vọng vào những lời thương nhớ và căn dặn chồng săn sóc chu đáo đứa con thơ. Thoáng chốc, tất cả mờ dần rồi tan biến hẳn.

Trương Sinh bồng con đứng chết lặng như hoá đá. Cơn ghen tuông vô lối của chàng đã gây ra cảnh sinh li tử biệt. Dù chàng có tự trách mình đến đâu chăng nữa thì người vợ xinh đẹp, nết na cũng không thể trở về. Cảm thương Vũ Nương, dân làng đã lập miếu thờ nàng ngay cạnh khóm lau, chỗ nàng ngồi than thở trước khi trầm mình xuống Hoàng Giang.