Một anh công đực cao lớn, lực lưỡng, cổ mang vòng cườm lấp lánh như cụm hoa. Cái đầu với cặp mắt biêng biếc đang cúi xuống như chào hỏi. Sau đó, công ta mới từ từ sải cánh xuống thảm cỏ ven bờ.
Một con chim công khác đứng trên cành Kơ-rết trông như bó hoa lớn. Từ cái cổ mang đầy lông cườm đến bộ lông khoác ngoài nhiều màu rực rỡ đẹp như một bức gấm.
Công đực lại “chào” như thể xin lỗi các bạn chim về việc mình đến muộn, sau đó lại cất giọng “tố hộ”. Từ trong những cây khộp non mọc sát mặt đất, một đàn công nhún nhảy bước ra. Một cô công cái dẫn đầu. Mỗi đầu công như mang mũ trắng với các viên màu xanh, đỏ có vòng cườm xanh tím từ cổ đến ngực, mình khoác áo chàm màu lục thanh thiên với chiếc váy nhung đen. Chân đi bít tất vàng xanh, cô ta nhẹ nhàng trong từng nhịp bước.
Anh công đực có màu đỏ viền trắng xanh, mang chuỗi hạt ngọc trước ngực, toàn thân khoác bộ áo choàng vàng óng điểm đủ màu xanh, đỏ, tím ở trên lớp cánh. Chân đi bít tất đỏ viền trắng, cứ thế đĩnh đạc bước theo. Thế là từng đôi một, chúng dắt nhau bước ra bãi cỏ... Con công mái đầu đàn nom thật rực rỡ trong bộ xiêm áo cũng đang nghiêng mình xoè cánh như chào khán giả.
- “Tố hộ! Tố hộ!”
Bầy công nối đuôi nhau chạy vòng quanh trên bãi cỏ và bắt đầu sải cánh, tung chân, bắt đầu điệu múa. Những cô công mái cái đầu nghiêng nghiêng cặp chân nhún nhảy, đuôi xoè vẫy gió. Những anh công đực chạy lượn vòng quanh, vỗ cánh làm nhịp và cùng cất tiếng hót. Những cái đuôi tung xoè chào nắng. Khi bầy công mái bắt đầu xoay tròn thì những tiếng “tố hộ” cũng cất lên nhộn nhịp. Chúng chụm lại như một vòng hoa dưới nắng, càng nổi bật trên thảm cỏ xanh biếc, và những con đực nối cánh ở vòng ngoài, xoay ngược chiều với vòng tròn của con mái bên trong, như hai vòng hoa trắng rực rỡ xoay quanh những điểm trắng tròn ở giữa.
Bầy công vừa múa vừa “tố hộ”. Cái vui của chúng được truyền sang những con chim khác. Bầy thiên nga đã giũ bỏ áo khoác còn đẫm nước bước lên gò đất nổi giữa hồ cũng nhún nhẩy đôi chân giống hệt những diễn viên múa ba lê. Những con đại bàng sà cánh trên mặt hồ, đôi cánh vẩy lên như làn gió thổi phát ra ngàn vạn âm thanh từ trên cao vọng xuống. Chim Piêu dương cặp mắt tròn xoe, nghiêng đầu ra dáng lắng nghe, lắng nghe. Mặt trời đã lên cao, trải ánh nắng chan hoà xuống thảm cỏ, bầy công vẫn say sưa múa hát.
Thiên Hương
(Trích Thú rừng Tây nguyên)