Vừa rồi, giáp Tết, tôi dọn vườn, chợt nhận ra cây bông trang nép mình khiêm tốn dưới chân rào. Lạ bởi từ lâu tôi không còn thấy bông trang...
Vài mươi năm trước, bông trang không thiếu. Chốn quê, nhà nào cũng dăm bụi bông trang nơi đầu hè, trước sân, cổng ngõ... nhà dân có bông trang, sân đình, chùa, miếu mạo cũng có bông trang - những cây bông trang hoa nở lớn bằng bàn tay, vun đầy như mâm xôi, trắng ngà, đỏ ối lá thuôn dài xanh bóng còn thân thì thẳng đuột, mốc thếch, chi chít xen nhau trong tán lá rậm rì.
Bông trang không quý phái, không đài các, kiêu sa dù là trang đỏ hay trang trắng. Đặt cạnh hồng nhung, layơn, thược dược.. trang cứ như gã nhà quê chân lấm đứng cặp đôi cùng chàng công tử thị thành. Mà quê thật, quê một cục bởi trang xuề xòa, dễ dãi, dậm vào đâu cũng sống, chẳng kén canh, chọn cá, chẳng cần chăm bón, tưới tắm lôi thôi. Đất bạc màu, đất cỗi cằn, sỏi đá? Mặc, trang cứ điềm nhiên xanh tốt, điềm nhiên đơm hoa, một thứ hoa cũng “mặc bền, ăn chắc”, nở kéo dài mươi bữa, nửa tháng mới chịu tàn. Không chỉ có thế, bông trang còn sai chi chít từ gốc đến ngọn, nở tứ mùa, bát tiết dù nắng, dù mưa. Nông thôn xưa nhà nào một năm cũng năm bảy cái giỗ, rồi còn ngày rằm, mồng một, cúng đình, cúng chùa, cúng đất (cúng Thổ Công), cúng ông Táo, cúng đầu năm... tất tần tật, lọ hoa chưng bàn thờ bao giờ cũng có bông trang. Tiện lợi ư? Hẳn rồi, nhưng phải chăng còn một góc khuất, một góc khó nói thành lời mang màu sắc tâm linh, mang cái hồn chân chất của người dân quê - chỉ dám ước ao điều mộc mạc, đơn sơ nhưng khỏe khoắn, vững chãi, lâu bền. Nếu chỉ đòi hỏi bấy nhiêu thì bông trang có đủ; mưa dầm không chết; nắng hạn không chết; rễ ngoằn ngoèo, bấu chặt vào đất đá - bão giông chỉ đủ sức vặt chơi vài túm lá, chứ lay đổ cây thì... quả khó lòng!
“Gió đưa, gió đẩy bông trang
Bông búp về nàng, bông nở về anh...”
Trời đất! Mối tình quê khó nói kia cũng phải mượn hình ảnh bông trang mà đẩy đưa, gửi gắm - hiển nhiên gã nhà quê đã bước được một chân ngon lành vào địa hạt văn chương, không còn phải quẩn quanh ngoài lề để tủi buồn chuyện đời dâu bể. Ừ, dẫu cho đời quê thay đổi, dẫu cho người quê thay đổi; cái mộc mạc, chân chất có thể tạm lắng chìm nhưng bao giờ cũng ăn sâu, bám rễ, trường tồn hơn vẻ hào nhoáng nhất thời.
... Đã giơ cao cuốc, toan bổ xuống bụi bông trang, nhưng nghĩ sao, tôi lại ngập ngừng. Rốt cuộc, tôi lẩn thẩn bứng nó về đem trồng trước ngõ.