I. TÌM HIỂU PHẦN TIỂU DẪN

1. Tác giả:

Phri-đrich Ăng-ghen (1820 – 1895) là nhà triết học người Đức, nhà hoạt động cách mạng nổi tiếng của phong trào công nhân thế giới và Quốc tế Cộng sản - Ông là bạn thân thiết của Các Mác.

2. Các Mác (1818 - 1883) là nhà triết học với lí luận chính trị vĩ đại của người Đức, lãnh tụ thiên tài của giai cấp công nhân và nhân dân lao động trên toàn thế giới.

3. Hoàn cảnh ra đời bài điếu văn: Bài văn được viết sau thời điểm Các Mác qua đời và được đọc trước lễ an táng ông: đánh giá công to lớn của Các Mác và bộc lộ tình cảm tiếc thương của những người cộng sản trước tổn thất to lớn đó.

Cần lưu ý bài văn là sự đánh giá của một vĩ nhân đối với một vị nhân.

II. GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI

1. Bài điếu văn có thể chia làm 3 phần:

- Phần 1 (đoạn 1 và 2): Thông báo sự qua đời của Các Mác, một sự tổn thất lớn của nhân loại.

- Phần 2 (đoạn 3, 4, 5, 6): Đánh giá những cống hiến vĩ đại của Các Мас.

- Phần 3 (đoạn 7 và câu kết): Bày tỏ sự tiếc thương - khẳng định sự bất tử của Các Mác.

2. Những đóng góp to lớn của Các Mác khiến ông trở thành “nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư tưởng hiện đại”.

- Mác đã tìm ra quy luật phát triển của lịch sử loài người.

- Mác phát hiện ra giá trị thặng dư, quy luật vận động của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa.

- Mác là một nhà khoa học nhưng đó không phải là điều chủ yếu Mác. Trước hết “Mác là một nhà cách mạng”. Vì vậy cống hiến vĩ đại nhất của Mác là ở chỗ ông đã vận dụng những khoa học lí luận trên vào thực tiễn đấu tranh cách mạng.

3. Để làm nổi bật tầm vóc vĩ đại của Các Mác, Ăng-ghen đã sử dụng biện pháp so sánh kết hợp kết cấu tầng bậc (tăng tiến):

* So sánh vượt trội:

+ So sánh tương đồng

• Đáchuyn đã tìm ra quy luật phát triển của thế giới hữu cơ.

• Mác tìm ra quy luật phát triển của lịch sử loài người.

+ Tăng tiến

• Nhưng không chỉ có thế thôi (Mác còn phát hiện ra giá trị thặng dư...)

• Nhưng đấy hoàn toàn không phải là điều chủ yếu ở Mác (trước hết Mác là một nhà cách mạng...).

- Hiệu quả biểu đạt: Mác được so sánh với các đỉnh cao cùng thời (so sánh với các vĩ nhân, so sánh với những phát minh nổi tiếng không phải ai cũng làm được) không những thế, Mác còn vượt qua những đỉnh cao ấy. Cách lập luận đó đã làm nổi bật tầm vóc vĩ đại của Các Mác và sự kính trọng, tiếc thương của Ăng-ghen và nhân loại trước sự ra đi của ông (Mác là đỉnh cao của mọi đỉnh cao).

4. Thái độ và tình cảm của Ăng-ghen qua bài điếu văn:

- Kính trọng và tiếc thương vô hạn (Mác qua đời đó là một sự mất mát lớn của nhân loại: Con người ấy ra đi để lại “tổn thất không sao lường hết”, “để lại nỗi trống vắng”; hàng triệu người “tôn kính, yêu mến và khóc thương ông”).

- Khẳng định ý nghĩa cuộc đời Mác, sự bất tử của những đóng góp vĩ đại mà ông đã cống hiến cho nhân loại.

5. Anh (chị) hiểu như thế nào ý kiến: “Ông có thể có nhiều kẻ đối địch, nhưng chưa chắc đã có một kẻ thù riêng nào cả”?

- Hoạt động cách mạng của Mác là nhằm giải phóng nhân loại cần lao khỏi ách áp bức bóc lột của giai cấp tư sản. Đó là động cơ cách mạng cao cả.

- Các khám phá và hoạt động của ông không nhằm chống lại một cá nhân ai, ngược lại còn có tác động tích cực tới sự phát triển lịch sử nói chung - Vì vậy có thể có nhiều người không tán thành ông nhưng chưa chắc ông đã có một kẻ thù riêng nào.