I. VÀI NÉT VỀ TÁC GIẢ VÀ BÀI THƠ

1. Tác giả: A-lếch-xan-đrợ Xéc-ghe-ê-vích Pu-skin (1799 – 1937) là “Mặt trời của thi ca Nga”.

- Xuất thân trong một gia đình đại quí tộc lâu đời ít nhiều đã sa sút ở Mát-xcơ-va.

- Sớm có khát vọng tự do vì say mê cái đẹp.

- Làm thơ từ nhỏ. Năm 14, 15 tuổi đã được đánh giá là thiên tài thi ca.

- Là người căm ghét bạo lực, cường quyền, trung thành với lí tưởng tự do, bác ái.

- Sáng tác của Pu-skin đã “thể hiện đẹp nhất tâm hồn nhân dân Nga” khao khát tự do và tình yêu.

2. Bài thơ

- Hoàn cảnh sáng tác:

+ Pu-skin là người trải qua nhiều thử thách trong đó có những thử thách về tình yêu. Ông đã tỏ tình và cầu hôn một vài thiếu nữ trong giới quí tộc nhưng bị khước từ (một phần vì ông chỉ là một nhà văn, gia đình đã sa sút). Về sau ông đã có những cố gắng để cưới Na-ta-li-a (một người phụ nữ đẹp nhất thủ đô).

+ Bài thơ được viết năm 1899, có thể là sau một lần nhà thơ tỏ tình và bị khước từ.

- Kết cấu bài thơ:

+ Bài thơ có 8 dòng, phân thành 2 đoạn, mỗi đoạn 4 dòng.

+ Cách triển khai ý ở mỗi đoạn giống nhau:

• Nhân vật trữ tình bộc bạch tình yêu chân thành, mãnh liệt đối với em.

• Nhân vật trữ tình thể hiện quan niệm tình yêu cao thượng giàu nhân hậu, vị tha.

II. GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI

1. Điệp khúc tôi yêu em làm nổi bật cảm xúc chủ đạo của bài thơ. So sánh những lần xuất hiện điệp khúc ấy ta sẽ thấy giọng điệu trữ tình có sự chuyển biến.

- Điệp khúc tôi yêu em xuất hiện ở bên câu thơ đầu thể hiện xúc cảm dè dặt, bị kìm nén, bị lí trí chi phối:

Tôi yêu em đến nay chừng có thể

Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai

Nhưng không để em bận lòng thêm nữa

Hay hồn em phải gợn bóng u hoài.

+ Hai câu đầu, nguyên bản là: .

Tôi yêu em, tình yêu có lẽ

Chưa tắt hẳn trong lòng tôi.

Sự bày tỏ dè dặt qua cách dùng từ có lẽ, chưa tắt hẳn... nhưng bên trong vẫn ngầm khẳng định một tình yêu âm ỉ, dai dẳng.

+ Vẫn mãi yêu em nhưng cũng nhận thức được tình yêu đơn phương của mình sẽ làm cho người mình yêu phải băn khoăn, u hoài. Vì vậy, trong lí trí, tác giả muốn dập tắt ngọn lửa tình yêu để trả lại sự yên tĩnh, thanh thản trong tâm hồn người mình yêu.

- Điệp khúc tôi yêu em ở bốn câu sau chuyển đổi đột ngột, tuôn trào không theo mệnh lệnh của lí trí:

Tôi yêu em âm thầm không hi vọng

Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen

Tôi yêu em yêu chân thành, đằm thắm

Cầu em được người tình như tôi đã yêu em.

+ Những từ lúc, khi, diễn tả những trạng thái tình yêu biến đổi đa dạng nhưng rất đỗi bình thường. Mặc dù tình yêu của tôi là không hi vọng, là tình yêu âm thầm đơn phương nhưng nó vẫn mang đầy đủ sắc thái tâm trạng của một người đang yêu: muốn bày tỏ nhưng lại rụt rè, e ngại bị khước từ, thấy người mình yêu ở bên một ai đó cũng ghen tuông, đau khổ. Chứng tỏ bề ngoài đầy lí trí, cứng cỏi nhưng trong chiều sâu tâm hồn tôi vẫn rất yêu em.

+ Điệp khúc tôi yêu em, yêu... tuôn trào cảm xúc, muốn bộc bạch cho hết sự chân thành, đằm thắm trong tình yêu của tôi dành cho em. Một lần nữa tác giả cho thấy tình yêu thiết tha, nồng nàn đó sẽ không bao giờ lụi tắt (mặc dù vì người yêu ông có thể tự nguyện rút lui) - Rút lui trong khi ngọn lửa tình vẫn âm ỉ nhưng vẫn cầu mong người mình yêu gặp được người khác yêu thương như vậy. Quả là cao thượng, nhân hậu.

2. Hai câu kết bất ngờ hàm chứa nhiều ý vị:

Bởi lẽ thông thường khi yêu người ta hay ích kỉ. Yêu nhau càng thiết tha thì khi chia tay càng hậm hực, nhỏ nhen... hận thù: Pu-skin đã vượt được thói ích kỉ tầm thường trong tình yêu bằng một sự ứng xử rất đẹp: yêu là trân trọng người mình yêu, mong muốn người yêu được hạnh phúc.

3. Bài thơ dường như muốn nói lời từ giã cho một mối tình không thành. Nhưng đó là lời từ giã rất đặc biệt, vẫn tràn ngập yêu thương không một chút hận thù, một lời cầu mong đầy tính nhân văn. Đó là một minh chứng cho văn hóa tình yêu.

4. Tâm hồn Pu-skin qua bài thơ:

Bài thơ thấm đượm nỗi buồn của mối tình vô vọng nhưng là nỗi buồn trong sáng của một tâm hồn yêu đương chân thành, mãnh liệt, nhân hậu, vị tha.