Luyện từ và câu: Đại từ

I. Nhận xét:

1. Các từ in đậm dưới đây được dùng làm gì?

a) Hùng nói: “Theo tớ, quý nhất là lúa gạo. Các cậu có thấy ai không ăn mà sống được không?”.

Quý và Nam cho là có lí.

Các từ in đậm (tớ, cậu) dùng để xưng hô (tớ - đại từ chỉ ngôi thứ nhất, tự xưng mình; cậu - đại từ chỉ ngôi thứ hai, tức là người đang nói chuyện với mình).

b) Chích bông sà xuống vườn cải. Nó tìm bắt sâu bọ.

Nó - đại từ ngôi thứ ba, chỉ nhân vật đang được nhắc đến, dùng thay thế cho từ Chích bông (danh từ) để khỏi phải lặp lại từ này.

2. Cách dùng những từ in đậm dưới đây có gì giống cách dùng các từ nêu ở bài tập 1?

a) Tôi rất thích thơ. Em gái tôi cũng vậy.

Từ in đậm (vậy) là đại từ thay thế cho từ thích để khỏi lặp lại từ đó.

b) Lúa gạo hay vàng đều rất quý. Thời gian cũng thế. Nhưng quý nhất là người lao động.

Từ in đậm (thế) thay thế cho từ quý để khỏi lặp lại từ đó.

3. Thế nào là đại từ?

Đại từ là từ dùng để xưng hô hay để thay thế danh từ, động từ, tính từ (hoặc cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ) trong câu cho khỏi lặp lại các từ ấy.

II. Luyện tập:

Câu 1. Các từ in đậm trong đoạn thơ sau được dùng để chỉ ai? Những từ ngữ đó được viết hoa nhằm biểu lộ điều gì?

Mình về với Bác đường xuôi

Thưa giùm Việt Bắc không nguôi nhớ Người

Nhớ Ông Cụ mắt sáng ngời

Áo nâu túi vải, đẹp tươi lạ thường!

Nhớ Người những sáng tinh sương

Ung dung yên ngựa trên đường suối reo

Nhớ chân Người bước lên đèo

Người đi, rừng núi trông theo bóng Người...

- Các từ in đậm trong đoạn thơ được dùng để chỉ Chủ tịch Hồ Chí Minh.

- Những từ đó được viết hoa nhằm biểu lộ thái độ quý trọng, kính mến Bác.

Câu 2. Tìm những đại từ được dùng trong bài ca dao sau:

- Cái cò, cái vạc, cái nông,

Sao mày giẫm lúa nhà ông, hỡi cò?

- Không không, tôi đứng trên bờ,

Mẹ con cái diệc đổ ngờ cho tôi.

Chẳng tin, ông đến mà coi,

Mẹ con nhà nó còn ngồi đây kia.

Những đại từ được dùng trong bài ca dao là: mày, ông, tôi, nó.

Câu 3. Dùng đại từ ở những chỗ thích hợp để thay thế cho danh từ bị lặp lại nhiều lần trong mẩu chuyện sau:

CON CHUỘT THAM LAM

Chuột ta gặm vách nhà. Một cái khe hở hiện ra. Chuột chui qua khe và tìm được rất nhiều thức ăn. Là một con chuột tham lam nên chuột ăn nhiều quá, nhiều đến mức bụng chuột phình to ra. Đến sáng, chuột tìm đường trở về ổ, nhưng bụng to quá, chuột không sao lách qua khe hở được.

Đại từ thay thế là các đại từ in đậm:

Chuột ta gặm vách nhà. Một cái khe hở hiện ra. Chuột chui qua khe và tìm được rất nhiều thức ăn. Là một con chuột tham lam nên nó ăn nhiều quá, nhiều đến mức bụng nó phình to ra. Đến sáng, chuột tìm đường trở về ổ, nhưng bụng to quá, nó không sao lách qua khe hở được.