Câu 1. Đọc bài văn sau và trả lời câu hỏi:
MƯA RÀO
Một buổi có những đám mây lạ bay về. Những đám mây lớn nặng và đặc xịt lổm ngổm đầy trời. Mây tản ra từng nắm nhỏ rồi san đều trên một nền đen xám xịt. Gió nam thổi giật mãi. Gió bỗng đổi mát lạnh, nhuốm hơi nước. Từ phía nam bỗng nổi lên một hồi khua động dạt dào. Mưa đã xuống bên kia sông, gió càng thêm mạnh, mặc sức điên đảo trên cành cây.
Mưa đến rồi, lẹt đẹt... lẹt đẹt... mưa giáo đầu. Những giọt nước lăn xuống mái phên nứa: mưa thực rồi. Mưa ù xuống khiến cho mọi người không tưởng được là mưa lại kéo đến chóng thế. Lúc này là mấy giọt lách tách, bây giờ bao nhiêu nước tuôn rào rào. Nước xiên xuống, lao xuống, lao vào trong bụi cây. Lá đào, lá na, lá sói vẫy tai run rẩy. Con gà sống ướt lướt thướt ngật ngưỡng tìm chỗ trú. Mưa xuống sầm sập, giọt ngã, giọt bay, bụi nước toả trắng xoá. Trong nhà bỗng tối sầm, một mùi nồng ngai ngái, cái mùi xa lạ, man mác của những trận mưa mới đầu mùa. Mưa rào rào trên sân gạch. Mưa đồm độp trên phên nứa, đập bùng bùng vào lòng lá chuối. Tiếng giọt tranh đổ ồ ồ...
Nước chảy đỏ ngòm bốn bề sân, cuồn cuộn dồn vào các rãnh cống đổ xuống ao chuôm. Mưa xối nước được một lúc lâu thì bỗng trong vòm trời tối thẫm vang lên một hồi ục ục ì ầm. Tiếng sấm, tiếng sấm của mưa mới đầu mùa...
Mưa đã ngớt. Trời rạng dần. Mấy con chim chào mào từ hốc cây nào đó bay ra hót râm ran. Mưa tạnh, phía đông một mảng trời trong vắt. Mặt trời ló ra, chói lọi trên những vòm lá bưởi lấp lánh.
Theo Tô Hoài
a) Những dấu hiệu nào báo hiệu cơn mưa sắp đến?
- Mây lạ bay về; những đám mây lớn, nặng và đặc xịt lổm ngổm đầy trời; mây tản ra từng nắm nhỏ rồi san đều trên một nền đen xám xịt.
- Gió nam thổi giật mãi. Gió bỗng đổi mát lạnh, nhuốm hơi nước, nổi lên một hồi khua động dạt dào; gió càng thêm mạnh, mặc sức điên đảo trên cành cây.
b) Tìm những từ ngữ tả tiếng mưa và hạt mưa từ lúc bắt đầu đến lúc kết thúc cơn mưa.
+ Tiếng mưa:
- Lúc đầu lẹt đẹt... lẹt đẹt, lách tách.
- Về sau: mưa ù xuống, lúc này là mấy giọt lách tách, rồi bao nhiêu nước tuôn rào rào. Mưa sầm sập, rào rào trên sân gạch, đồm độp trên phên nứa, đập bùng bùng vào lòng lá chuối. Giọt tranh đổ ồ ồ. Mưa xối nước một lúc lâu mới ngớt.
+ Hạt mưa:
Ban đầu là những giọt nước lăn xuống mái phên nứa, mấy giọt, rồi tuôn rào rào; mưa xiên xuống, lao xuống, lao vào bụi cây. Khi mưa sầm sập, hạt mưa giọt ngã, giọt bay, bụi nước toả trắng xoá.
c) Tìm những từ ngữ tả cây cối, con vật, bầu trời trong và sau trận mưa.
+ Trong cơn mưa:
- Lá đào, lá na, lá sói vẫy tai run rẩy.
- Con gà sống ướt lướt thướt ngật ngưỡng tìm chỗ trú.
- Trong nhà bỗng tối sầm, toả một mùi nồng ngai ngái...
- Nước chảy đỏ ngòm bốn bề sân cuồn cuộn dồn vào các rãnh cống đổ xuống ao chuôm.
- Cuối cơn mưa vòm trời tối thẫm vang lên một hồi ục ục ì ầm. Tiếng sấm của mưa mới đầu mùa.
+ Sau cơn mưa:
- Trời rạng dần.
- Mấy con chim chào mào hót râm ran.
- Phía đông, một mảng trời trong vắt.
- Mặt trời ló ra, chói lọi trên những vòm lá bưởi lấp lánh.
d) Tác giả đã quan sát cơn mưa bằng những giác quan nào?
- Bằng mắt nhìn (thị giác) nên thấy những đám mây biến đổi trước cơn mưa; thấy mưa rơi; những đổi thay của cây cối, con vật, bầu trời, cảnh tượng xung quanh khi mưa tuôn, lúc mưa ngớt.
- Bằng tai nghe (thính giác) nên nghe thấy tiếng gió thổi, sự biến đổi của tiếng mưa, nghe tiếng sấm, tiếng hót của chào mào.
- Bằng cảm giác của làn da (xúc giác) nên cảm thấy gió bỗng đổi mát lạnh, nhuốm hơi nước...
- Bằng mũi ngửi (khứu giác) nên biết được mùi nồng ngai ngái, xa lạ, man mác của trận mưa đầu mùa.
* Nhận xét:
Tác giả đã quan sát cơn mưa rất kĩ lưỡng và tinh tế bằng các giác quan. Quan sát cơn mưa từ lúc chuyển trời cho đến khi mưa tạnh, tác giả đã nhìn thấy, nghe thấy, ngửi và cảm thấy sự biến đổi của cảnh vật, âm thanh, không khí, tiếng mưa... Nhờ khả năng quan sát tinh tế, cách dùng từ ngữ miêu tả chính xác và độc đáo, tác giả đã viết được một bài văn miêu tả cơn mưa rào đầu mùa rất chân thực, thú vị.
Câu 2. Từ những điều em đã quan sát được, hãy lập và trình bày dàn ý bài văn miêu tả một cơn mưa.
* Tham khảo dàn ý dưới đây:
1. Mở bài:
* Giới thiệu khung cảnh trước cơn mưa:
- Trời nắng kéo dài.
- Không khí oi bức.
- Cây cối khô héo.
2. Thân bài:
* Tả cảnh mưa rào mùa hạ:
- Lúc sắp mưa: mây đen kéo đến, gió nổi lên... Người đi đường vội vã tìm chỗ trú...
- Lúc bắt đầu mưa: hạt mưa to và thưa...
- Lúc đang mưa: mưa như trút nước, sấm ì ầm, chớp nhoang nhoáng.
- Lúc mưa tạnh: hạt mưa nhỏ dần, thưa dần rồi ngớt hẳn, cầu vồng hiện ra. Mọi người tiếp tục công việc của mình. Chim chóc ríu rít, cây cối xanh tươi.
3. Kết bài:
* Cảm nghĩ của em:
- Bầu trời sau cơn mưa quang đãng, không khí mát mẻ.
- Vạn vật và con người vui tươi, dễ chịu.