KIỂM TRA VỀ THƠ VÀ TRUYỆN HIỆN ĐẠI
A. YÊU CẦU
- Ôn lại những kiến thức đã học về những tác phẩm thơ và truyện hiện đại đã học, chuẩn bị chu đáo những kĩ năng làm văn biểu cảm, nghị luận.
- Tìm hiểu kĩ phần Gợi ý một số nội dung kiểm tra trong sách giáo khoa để chuẩn bị cho bài viết trên lớp.
B. GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP
I. Chuẩn bị ở nhà
Bài tập 2. Làm vào vở bài tập một bảng thống kê các tác phẩm thơ, truyện hiện đại vừa học từ bài 10 đến bài 15, theo các mục sau: tên tác phẩm (đoạn trích), thể loại, tác giả, tóm tắt nội dung (cốt truyện hoặc tình cảm, cảm xúc chính), nét nghệ thuật đặc sắc.
Gợi ý
- Về thơ hiện đại:
| TT | Tên bài thơ | Tác giả | Năm sáng tác | Thể thơ | Tóm tắt nội dung | Đặc sắc nghệ thuật |
| 1 (Bài 10) | Đồng chí | Chính Hữu | 1948 | Thơ tự do | Vẻ đẹp chân thực, giản dị và tình đồng chí đồng đội thắm thiết, cảm động của anh bộ đội thời chống Pháp. | Chi tiết và hình ảnh tự nhiên, giàu sức biểu cảm. |
| 2 (Bài 10) | Bài thơ về tiểu đội xe không kính | Phạm Tiến Duật | 1969 | Thơ tự do | Vẻ đẹp hiên ngang, dũng cảm của người lính lái xe Trường Sơn thời kì chống Mĩ. | Hình ảnh độc đáo, ngôn ngữ và giọng điệu giàu tính khẩu ngữ, tự nhiên, khoẻ khoắn. |
| 3 (Bài 11) | Đoàn thuyền đánh cá | Huy Cận | 1958 | Thơ bảy chữ | Hình ảnh cuộc sống lao động rộn rã, tươi vui. | Liên tưởng, tưởng tượng phong phú, độc đáo; âm hưởng khoẻ khoắn, hào hùng. |
| 4 (Bài 11) | Bếp lửa | Bằng Việt | 1963 | Thơ tự do | Cảm xúc chân thành của người cháu và hình ảnh người bà giàu tình thương và đức hi sinh. | Thể hiện cảm xúc thông qua hồi tưởng, miêu tả, tự sự và bình luận. |
| 5 (Bài 12) | Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ | Nguyễn Khoa Điềm | 1971 | Thơ tự do | Tình yêu thương con người và ước vọng của người mẹ dân tộc Tà-ôi trong cuộc kháng chiến chống Mĩ. | Hình ảnh độc đáo, giàu sức biểu tượng và biểu cảm; giọng điệu ngọt ngào, trìu mến. |
| 6 (Bài 12) | Ánh trăng | Nguyễn Duy | 1978 | Thơ năm chữ | Cảm xúc ân tình với quá khứ gian lao, tình nghĩa. | Giọng điệu tâm tình tự nhiên, hình ảnh giàu sức biểu cảm. |
- Về truyện hiện đại:
| TT | Tên tác phẩm | Tác giả | Năm sáng tác | Tóm tắt nội dung | Đặc sắc nghệ thuật |
| 1 (Bài 13) | Làng | Kim Lân | 1948 | Tình yêu làng quê, tình yêu đất nước và tinh thần kháng chiến thể hiện qua nhân vật ông Hai. | Xây dựng tình huống tâm lí đặc sắc, miêu tả sinh động diễn biến tâm trạng và ngôn ngữ bình dân. |
| 2 (Bài 14) | Lặng lẽ Sa Pa | Nguyễn Thành Long | 1970 | Cuộc gặp gỡ thú vị của ông hoạ sĩ, cô kĩ sư mới ra trường và bác lái xe với người thanh niên làm việc một mình tại trạm khí tượng trên vùng núi cao Sa Pa. | Xây dựng tình huống độc đáo, miêu tả nhân vật sinh động, kết hợp một cách nhuần nhuyễn yếu tố tự sự và trữ tình. |
| 3 (Bài 15) | Chiếc lược ngà | Nguyễn Quang Sáng | 1966 | Câu chuyện éo le và cảm động về hai cha con ông Sáu và bé Thu. | Miêu tả tâm lí nhân vật đặc sắc, tình huống truyện bất ngờ. |
II. Làm bài kiểm tra trên lớp
Bài tập 2. Tóm tắt cốt truyện, tình huống chính và nêu chủ đề của các truyện ngắn: Làng (Kim Lân), Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long), Chiếc lược ngà (Nguyễn Quang Sáng).
Gợi ý
| Truyện | Tóm tắt cốt truyện | Tình huống chính | Chủ đề |
| Làng | Suốt mấy ngày, ông Hai luôn chột dạ, đau đớn, tủi hổ, khi nghe tin làng mình theo giặc. Khi được tin cải chính, ông vui sướng như người đã chết đi sống lại. | - Nỗi đau khổ của ông Hai khi đột ngột nghe tin làng Chợ Dầu của ông theo giặc. - Niềm vui khôn xiết của ông Hai khi được nghe cải chính. | Ca ngợi tình yêu quê hương, đất nước. |
| Lặng lẽ Sa Pa | Cuộc gặp gỡ tình cờ giữa bốn người: ông hoạ sĩ già, cô kĩ sư mới tốt nghiệp, bác lái xe và anh thanh niên phụ trách trạm khí tượng trên núi cao. | Xe dừng đột ngột khi vừa qua Sa Pa. | Khẳng định vẻ đẹp bình dị của con người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng. |
| Chiếc lược ngà | Ông Sáu đi kháng chiến, khi trở lại thăm nhà thì con gái đã lên tám tuổi. Bé Thu không nhận ra cha. Khi em nhận ra cha thì cũng là lúc ông Sáu phải ra đi. Vào khu căn cứ, nhớ lời con, ông Sáu đã làm được một chiếc lược bằng ngà voi để tặng con nhưng ông đã hi sinh trong một trận càn. Trước khi nhắm mắt, ông chỉ còn kịp nhờ một người bạn chuyển cây lược cho con. | - Bé Thu không nhận ra cha. - Khi em nhận ra cha thì cũng là lúc ông Sáu phải ra đi, vào khu căn cứ. - Ông Sáu hi sinh không trao được tận tay con chiếc lược ngà. | Ca ngợi tình cảm sâu nặng của người con với người cha đi kháng chiến. |