NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG
A. YÊU CẦU
- HS hiểu được: nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống xã hội là bàn về các sự việc, hiện tượng có ý nghĩa xã hội.
- Nắm được yêu cầu về nội dung cũng như hình thức của bài nghị luận này (SGK, trang 21) để vận dụng làm các bài tập ở phần Luyện tập.
B. GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP
I- Phần bài học
TÌM HIỂU BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG
Văn bản Bệnh lề mề (SGK, trang 20)
Câu hỏi a. Trong văn bản trên, tác giả bàn luận về hiện tượng gì trong đời sống? Hiện tượng ấy có những biểu hiện như thế nào? Tác giả có nêu rõ được vấn đề đáng quan tâm của hiện tượng đó không? Tác giả đã làm thế nào để người đọc nhận ra hiện tượng ấy?
Gợi ý
- Trong văn bản trên, tác giả bàn luận về hiện tượng coi thường giờ giấc. Biểu hiện của nó là:
+ Trễ giờ ở các cuộc họp, các cuộc hội thảo.
+ Quý thời gian của mình chứ không tôn trọng thời gian của kẻ khác (đối lập: đi học thì chậm, nhưng khi ra sân bay, lên tàu hoả, xem hát,... lại rất đúng giờ).
- Tác giả đã quan tâm tới bệnh lề mề ở rất nhiều góc độ khác nhau. Tác giả nêu sự kiện và có phát biểu suy nghĩ về sự việc đó.
Câu hỏi b. Có thể có những nguyên nhân nào tạo nên hiện tượng đó?
Gợi ý
Nguyên nhân chính gây nên bệnh lề mề là:
- Do thói quen lề mề trong các cơ quan, đoàn thể.
- Do ý thức thiếu tôn trọng người khác.
- Chỉ quý thời gian của mình, không biết quý trọng thời gian của người khác.
- Vô trách nhiệm đối với công việc chung.
Câu hỏi c. Bệnh lề mề có những tác hại gì? Tác giả phân tích những tác hại của bệnh lề mề như thế nào? Bài viết đã đánh giá hiện tượng đó ra sao?
Gợi ý
Tác hại của bệnh lề mề:
+ Thành thói quen, khó thay đổi.
+ Không biết tự trọng, ích kỷ.
+ Gây hại cho tập thể (đi họp chậm dẫn đến thiếu thời gian nên vấn đề đưa ra bàn bạc sẽ không được thấu đáo).
+ Tạo ra tập quán xấu là giấy mời phải ghi sớm hơn thời gian khai mạc cuộc họp, hội thảo.
Câu hỏi d. Bố cục của bài viết có mạch lạc và chặt chẽ không? Vì sao?
Gợi ý
Sự phân tích của tác giả về các tác hại của bệnh lề mề rất ngắn gọn, mạch lạc, chặt chẽ và có sức thuyết phục cao.
+ Nêu khái quát: Bệnh lề mề do thiếu tự trọng, thiếu tôn trọng người khác.
+ Triển khai cụ thể hơn: Họ quý thời gian của mình mà không tôn trọng thời gian của người khác.
+ Suy ra kết luận: Họ không có trách nhiệm với việc chung.
I - Phần luyện tập
Bài tập 1. Thảo luận (SGK tập 2, trang 21)
Gợi ý
Các em có thể nêu nhiều sự việc, hiện tượng tốt, đáng biểu dương để có thể viết một bài nghị luận xã hội. Chẳng hạn:
- Tinh thần học tập, vượt khó.
- Tinh thần đoàn kết, thương yêu, giúp đỡ nhau trong học tập và cuộc sống.
- Tình bạn đẹp, trong sáng.
- Tình thầy trò, vv...
Bài tập 2. (SGK tập 2, trang 21)
Gợi ý
Vấn đề mà tác giả Nguyễn Khắc Viện nêu ra là một vấn đề xã hội. Các em có thể viết thành một bài nghị luận xã hội dựa trên các số liệu mà tác giả đưa ra.