NGƯỜI KỂ CHUYỆN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ

A. YÊU CẦU

HS hiểu được:

- Trong văn bản tự sự, người kể chuyện thường đứng ở ngôi thứ nhất (xưng “tôi”) hoặc giấu mình trong ngôi thứ ba.

- Người kể chuyện có vai trò dẫn dắt người đọc đi vào câu chuyện: giới thiệu nhân vật và tình huống, tả người và tả cảnh, đưa ra các nhận xét, đánh giá về những điều được kể.

B. GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP

I- Phần bài học

VAI TRÒ CỦA NGƯỜI KỂ CHUYỆN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ

Bài tập 1. Đọc đoạn trích trong Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long, SGK, tr. 192.

Bài tập 2. Suy nghĩ và trả lời câu hỏi (a, b, c, d):

Gợi ý

a) Đoạn trích kể về cuộc chia tay của ba nhân vật: anh thanh niên làm ở trạm khí tượng, người hoạ sĩ già và cô kĩ sư đi cùng. Cuộc chia tay giữa họ có phần lưu luyến, bịn rịn.

b) Người kể là một người “vô hình” - người kể chuyện. Người kể đã giấu mình trong ngôi thứ ba. Người kể không phải là một trong các nhân vật bởi vì không có ai xưng “tôi”. Nếu là một trong ba nhân vật đóng vai trò là người kể chuyện thì phải xưng là “tôi” và lời văn phải thể hiện đúng tính cách, tâm trạng của nhân vật.

c) Những câu như “giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ”, “những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy” là lời nhận xét của người kể chuyện về tâm trạng của anh thanh niên. Hay nói cách khác, người kể chuyện đã nhập vai vào nhân vật anh thanh niên để nói hộ anh ta những suy nghĩ, cảm xúc của mình lúc chia tay cô gái.

d*) Người kể chuyện đã kể lại câu chuyện một cách rõ ràng, cụ thể, sinh động, hiểu được suy nghĩ, cảm xúc của các nhân vật. Do vậy, ta thấy dường như người kể chuyện thấy hết và biết tất cả mọi việc, mọi hành động, tâm tư, tình cảm của các nhân vật.

II - PHẦN LUYỆN TẬP

Bài tập 1. Đọc đoạn trích sau (Nguyên Hồng, Trong lòng mẹ). Suy nghĩ và trả lời câu hỏi (SGK).

Gợi ý

a) So với đoạn văn trong Lặng lẽ Sa Pa, đoạn văn trích trong Trong lòng mẹ có những điểm khác sau:

- Người kể là nhân vật “tôi” - một nhân vật của câu chuyện trong cuộc gặp mẹ.

- Ngôi kể này có ưu điểm: Nhân vật có thể bộc lộ tất cả những suy nghĩ, tình cảm, tâm trạng thầm kín nhất của mình.

Hạn chế của ngôi kể này là không thể hiện ý nghĩ, tâm trạng... của nhân vật khác. Những hạn chế này không có ở đoạn trích trong Lặng lẽ Sa Pa.

b) Em hãy chọn một nhân vật là người kể chuyện. Chọn nhân vật nào thì nhân vật đó phải xưng là “tôi”. Khi kể, mọi sự việc, con người trong đoạn truyện phải phù hợp với cái nhìn của nhân vật được chọn làm người kể chuyện.