LUYỆN TẬP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP
A. YÊU CẦU
- Vận dụng phép lập luận phân tích và tổng hợp vào việc nhận diện phương pháp lập luận của hai đoạn văn cho trước.
- Rèn kĩ năng phân tích, tổng hợp khi viết một đoạn văn.
B. GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP
Bài tập 1. (SGK tập 2, trang 11)
Gợi ý
1.a. Đoạn văn của Xuân Diệu phân tích cái hay của bài thơ Thu điếu. Tác giả đã vận dụng phép lập luận phân tích và tổng hợp.
Tác giả đã vận dụng cụ thể như sau:
- Câu đầu tiên tác giả nêu nhận xét khái quát có tính chất tổng hợp: "Thơ hay là hay cả hồn lẫn xác, hay cả bài...".
- Các câu sau tác giả phân tích từng cái hay hợp thành cái hay cả bài:
+ Ở các điệu xanh.
+ Ở những cử động.
+ Ở vần thơ.
+ Ở các chữ không non lép.
1.b. Đoạn văn phân tích các nguyên nhân dẫn đến thành đạt của con người, trong đó nguyên nhân chủ quan là quan trọng. Trình tự phân tích như sau:
+ Đoạn văn mở đầu nêu quan niệm mấu chốt của sự thành đạt. Đầu tiên, tác giả đưa ra những quan niệm cho rằng việc thành đạt là do nguyên nhân khách quan, sau đó phủ nhận nó.
+ Đoạn văn tiếp theo tác giả đưa ra các trường hợp do nguyên nhân khách quan nhưng phân tích cuối cùng quyết định vẫn là do nguyên nhân chủ quan.
Bài tập 2. (SGK tập 2, trang 12)
Gợi ý
Bản chất của lối học đối phó và những tác hại của nó.
- Bản chất của lối học đối phó:
+ Học mà không lấy việc học làm mục đích, xem học là việc phụ.
+ Là lối học bị động, học do yêu cầu của thầy cô, của thi cử.
+ Học chỉ là hình thức, không đi sâu vào thực chất kiến thức của bài học.
- Tác hại của lối học đối phó:
+ Học đối phó thì kiến thức trong đầu rỗng tuếch, nội dung bài học nắm một cách qua loa, không chắc chắn.
+ Học đối phó dù có bằng cấp thì cũng là "hữu danh vô thực", sau này ra đời làm việc gì cũng không hiệu quả.
Bài tập 3. (SGK tập 2, trang 12)
Gợi ý
Phân tích các lí do khiến mọi người phải đọc sách:
- Đọc sách để trau dồi, nâng cao vốn tri thức.
- Đọc sách là cách tiếp thu kinh nghiệm, thành tựu của loài người tích luỹ qua mọi thời đại nhằm phục vụ cho việc học tập, nghiên cứu, lao động và sáng tạo.
Bài tập 4. (SGK tập 2, trang 12)
Gợi ý
Tổng hợp những điều đã phân tích về việc đọc sách.
- Sách vở nhiều, sức đọc của người có hạn, do đó phải lựa chọn mà đọc.
- Sách vở có chất lượng khác nhau, do đó phải chọn những sách hay mà đọc, không lãng phí sức vào việc đọc những sách vô thưởng vô phạt.
- Đọc sách không cần nhiều mà cần đọc kĩ, hiểu sâu, do đó phải chọn một số sách quan trọng đối với mình, dồn tâm lực mà đọc để nắm được những điều cơ bản nhất.
- Bên cạnh đọc sâu cần phải đọc rộng, ở đây cũng cần lựa chọn những sách cần thiết.