KIỂM TRA VỀ TRUYỆN TRUNG ĐẠI

A. YÊU CẦU

- Nắm được văn bản tác phẩm, tác giả, nội dung chủ yếu, những đặc sắc nghệ thuật.

- Phân tích giá trị của một văn bản cụ thể.

B. GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI, BÀI TẬP

Gợi ý câu hỏi ôn tập và kiểm tra

Câu hỏi 1. Lập bảng thống kê, ghi những kiến thức cần thiết vào từng cột theo mẫu dưới đây:

Số TT Tên văn bản (đoạn trích, tác phẩm) Tác giả Nội dung chủ yếu Đặc sắc nghệ thuật

Gợi ý

Bảng thống kê:

Số TT Tên văn bản (đoạn trích, tác phẩm) Tác giả Nội dung chủ yếu Đặc sắc nghệ thuật
1 Chuyện người con gái Nam Xương Nguyễn Dữ Phẩm chất tốt đẹp và số phận oan trái của người phụ nữ Việt Nam dưới chế độ phong kiến. Kết hợp yếu tố hiện thực và kì ảo. Khắc hoạ tính cách nhân vật; kể chuyện sinh động, hấp dẫn.
2 Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh (Vũ trung tuỳ bút) Phạm Đình Hổ Cuộc sống xa hoa của vua chúa, quan lại phong kiến. Nghệ thuật viết tuỳ bút chân thực, hấp dẫn.
3 Hoàng Lê nhất thống chí (Hồi thứ 14) Ngô Gia Văn Phái Vẻ đẹp của người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ trong chiến công đại phá quân Thanh, sự thảm bại của bọn xâm lược và số phận bi thảm của lũ vua quan hại nước, hại dân Lối văn trần thuật đặc sắc, kết hợp với miêu tả chân thực, sinh động.
4 Truyện Kiều Nguyễn Du Cuộc đời, sự nghiệp Nguyễn Du; vai trò vị trí của ông trong lịch sử văn học dân tộc. Tóm tắt nội dung tác phẩm. Truyện thơ Nôm lục bát. Tóm tắt giá trị nghệ thuật.
5 Chị em Thuý Kiều (Truyện Kiều) Nguyễn Du Ca ngợi vẻ đẹp của chị em Thuý Kiều. Nghệ thuật ước lệ, lấy vẻ đẹp thiên nhiên làm chuẩn mực để tả vẻ đẹp con người.
6 Cảnh ngày xuân (Truyện Kiều) Nguyễn Du Bức tranh mùa xuân, lễ hội tươi đẹp, trong sáng. Nghệ thuật tả cảnh; từ ngữ, hình ảnh giàu chất tạo hình.
7 Kiều ở lầu Ngưng Bích (Truyện Kiều) Nguyễn Du Tấm lòng thuỷ chung, nhân hậu đáng thương, đáng trân trọng của Thuý Kiều. Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình.
8 Mã Giám Sinh mua Kiều (Truyện Kiều) Nguyễn Du Vạch trần bản chất con buôn của Mã Giám Sinh và hoàn cảnh đáng thương của Thuý Kiều. Qua đó, tố cáo xã hội phong kiến chà đạp lên phẩm giá con người. Nghệ thuật kể chuyện kết hợp miêu tả nhân vật.
9 Thúy Kiều báo ân báo oán (Truyện Kiều) Nguyễn Du Thể hiện ước mơ công lí, chính nghĩa theo quan điểm của quần chúng nhân dân: ở hiền gặp lành, ở ác gặp ác. Nghệ thuật kể chuyện; ngôn ngữ đối thoại, xây dựng tính cách nhân vật.
10 Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga (Truyện Lục Vân Tiên) Nguyễn Đình Chiểu Vài nét về cuộc đời, sự nghiệp và vai trò, vị trí của Nguyễn Đình Chiểu trong nền văn học dân tộc. Tóm tắt Truyện Lục Vân Tiên. Ca ngợi phẩm chất cao đẹp của Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga. Truyện thơ Nôm. Nghệ thuật kể chuyện tự nhiên, miêu tả giản dị, mộc mạc, từ ngữ giàu chất Nam Bộ.
11 Lục Vân Tiên gặp nạn (Truyện Lục Vân Tiên) Nguyễn Đình Chiểu Đối lập giữa Trịnh Hâm với Lục Vân Tiên và gia đình ông Ngư là sự đối lập giữa cái ác và cái thiện, giữa nhân cách cao cả và sự toan tính thấp hèn. Qua đó, tác giả bộc lộ tình cảm, lòng tin đối với nhân dân lao động. Nghệ thuật kể chuyện kết hợp với miêu tả nhân vật qua hành động, ngôn ngữ; lời thơ giàu cảm xúc, bình dị, dân dã, mang đậm màu sắc Nam Bộ.

Câu hỏi 2. Phân tích vẻ đẹp và số phận đầy bi kịch của người phụ nữ qua tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương và qua các đoạn trích Truyện Kiều.

Gợi ý

Vẻ đẹp và số phận đầy bi kịch của người phụ nữ qua tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương và các đoạn trích Truyện Kiều:

- Vẻ đẹp của người phụ nữ: vẻ đẹp về nhan sắc và tài năng (chị em Thuý Kiều); vẻ đẹp tâm hồn, sự hiếu thảo, thuỷ chung (Vũ Nương, Thuý Kiều); vẻ đẹp về khát vọng tự do, công lí (Thuý Kiều).

- Số phận bi kịch: Vũ Nương là một con người hiếu thảo, thuỷ chung nhưng lại phải chịu nhiều khổ đau, oan khuất; Thuý Kiều là người phụ nữ tài sắc nhưng lại phải sống đau khổ, bị chà đạp lên nhân phẩm, phải “thanh y hai lượt, thanh lâu hai lần”.

Câu hỏi 3. Bộ mặt xấu xa, thối nát của giai cấp thống trị, của xã hội phong kiến được thể hiện như thế nào qua các đoạn trích Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh (Vũ trung tuỳ bút), Quang Trung đại phá quân Thanh (Hoàng Lê nhất thống chí), Mã Giám Sinh mua Kiều (Truyện Kiều)?

Gợi ý

Bộ mặt xấu xa, thối nát của giai cấp thống trị, của xã hội phong kiến:

- Ăn chơi xa hoa, truỵ lạc (Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh).

- Hèn nhát, xu nịnh ngoại bang (Hoàng Lê nhất thống chí).

- Giả dối, bất nhân, vì tiền mà táng tận lương tâm (Truyện Kiều).

Câu hỏi 4. Phân tích hình tượng các nhân vật:

- Nguyễn Huệ (đoạn trích Quang Trung đại phá quân Thanh).

- Lục Vân Tiên (đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga).

Gợi ý

- Nguyễn Huệ: là một người anh hùng tài trí, có lòng yêu nước nồng nàn, căm thù giặc ngoại xâm, ghét bè lũ tay sai bán nước, có nhân cách cao đẹp.

- Lục Vân Tiên: là người cương trực, nghĩa hiệp, có lí tưởng đạo đức cao đẹp.

Câu hỏi 5. Nêu những nét chính về thời đại, gia đình và cuộc đời Nguyễn Du. Tóm tắt Truyện Kiều.

Gợi ý

- Thời đại, gia đình và cuộc đời Nguyễn Du:

Nguyễn Du (1765 - 1820) quê làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh, sinh trưởng trong một gia đình đại quý tộc có truyền thống về văn học.

Cuộc đời Nguyễn Du gắn bó sâu sắc với những biến cố lịch sử của giai đoạn cuối thế kỉ XVIII - nửa đầu thế kỉ XIX. Đây là giai đoạn lịch sử đầy biến động với hai đặc điểm nổi bật: chế độ phong kiến Việt Nam khủng hoảng trầm trọng và phong trào khởi nghĩa nông dân nổi lên khắp nơi.

Nguyễn Du sống phiêu bạt nhiều năm trên đất Bắc, rồi về ở ẩn tại quê nội Hà Tĩnh, sau đó ra làm quan bất đắc dĩ với triều Nguyễn. Năm 1813 – 1814, ông được cử làm chánh sứ sang Trung Quốc. Năm 1820, ông được cử làm chánh sứ đi Trung Quốc lần thứ hai nhưng chưa kịp đi thì bị bệnh, mất tại Huế.

Nguyễn Du là người có kiến thức sâu rộng, am hiểu văn hoá dân tộc và văn chương Trung Quốc. Ông có vốn sống phong phú, có niềm thông cảm sâu sắc với những đau khổ của nhân dân.

Sự nghiệp văn học của Nguyễn Du gồm những tác phẩm có giá trị lớn cả bằng chữ Hán và chữ Nôm.

- Tóm tắt Truyện Kiều (căn cứ vào phần Tóm tắt trong SGK để tóm tắt).

Câu hỏi 6. Qua các đoạn trích Chị em Thuý Kiều, Kiều ở lầu Ngưng Bích, Mã Giám Sinh mua Kiều, Thuý Kiều báo ân báo oán, hãy phân tích giá trị nhân đạo của Truyện Kiều.

Gợi ý

Giá trị nhân đạo của Truyện Kiều: Đề cao vẻ đẹp của con người, vẻ đẹp về nhan sắc, tài năng (trong Chị em Thuý Kiều); tố cáo thế lực tàn bạo chà đạp lên nhân phẩm con người (trong Mã Giám Sinh mua Kiều); thương cảm trước những đau khổ, bi kịch của con người (trong Mã Giám Sinh mua Kiều, Kiều ở Lầu Ngưng Bích); ca ngợi tấm lòng nhân hậu, thể hiện ước mơ công lí, chính nghĩa (trong Thuý Kiều báo ân báo oán).

Câu hỏi 7. Qua các đoạn trích đã học, hãy phân tích những thành công nghệ thuật của Truyện Kiều (nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ, nghệ thuật tả cảnh thiên nhiên, nghệ thuật miêu tả nhân vật).

Gợi ý

Thành công nghệ thuật của Truyện Kiều:

- Nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ: tinh tế, hàm súc, gợi hình, gợi cảm, vận dụng nhuần nhuyễn lời ăn tiếng nói của quần chúng lao động,...

- Nghệ thuật tả cảnh: miêu tả ngắn gọn, đặc sắc; cảnh ngụ tình.

- Nghệ thuật miêu tả nhân vật: dùng bút pháp ước lệ để tả chị em Thuý Kiều, tả ngoại hình, ngôn ngữ, cử chỉ để khắc hoạ tính cách Mã Giám Sinh, tả nội tâm thông qua cảnh vật trong Kiều ở lầu Ngưng Bích, khắc họa tính cách nhân vật thông qua đối thoại trong Thuý Kiều báo ân báo oán.