I. Nhận xét:

1. Cách nối và cách sắp xếp các vế câu trong hai câu ghép sau đây có gì khác nhau?

a) Vì con khỉ này rất nghịch nên các anh bảo vệ thường phải cột dây.

b) Thầy phải kinh ngạc vì chú học đến đâu hiểu ngay đến đó và có trí nhớ lạ thường.

Câu 1: Vì con khỉ này rất nghịch / nên các anh bảo vệ thường phải cột dây.

- 2 vế của câu ghép được nối với nhau bằng cặp quan hệ từ : Vì... nên, thể hiện quan hệ nguyên nhân - kết quả.
- Vế 1 chỉ nguyên nhân vế 2 chỉ kết quả.

Câu 2: Thầy phải kinh ngạc / vì chú học đến đâu hiểu ngay đến đó và có trí nhớ lạ thường.

- 2 vế của câu ghép được nối với nhau chỉ bằng một quan hệ từ: vì, thể hiện quan hệ nguyên nhân - kết quả.

- Vế 1 chỉ kết quả - Vế 2 chỉ nguyên nhân.

2. Tìm thêm những quan hệ từ và cặp quan hệ từ dùng để nối các vế câu có quan hệ nguyên nhân - kết quả.

+ Quan hệ từ: vì, bởi vì, nhờ, nên, cho nên, do vậy...

+ Cặp quan hệ từ : Vì... nên... ; Bởi vì... cho nên... ; Tại vì... cho nên... ; Nhờ... mà...; Do... mà...

Ví dụ:

- Vì tắm mưa nên bạn Đạt bị cảm lạnh.

- Hôm nay, cô giáo nghỉ dạy vì bị ốm.

- Nhờ bạn Nam giúp đỡ mà bạn Hoàng học khá hẳn lên.

- Tại vì sương muối gió bấc cho nên mạ bị táp hết lá.

- Bởi vì không chịu tập thể dục cho nên sức khoẻ của Đăng không tốt.

3. Thế nào là một câu ghép thể hiện quan hệ nguyên nhân - kết quả?

Để thể hiện quan hệ nguyên nhân - kết quả, giữa hai vế câu ghép, ta có thể nối chúng bằng:

- Một quan hệ từ: vì, bởi vì, nên, cho nên,...

- Hoặc một cặp quan hệ từ: vì... nên..., bởi vì... cho nên..., tại vì... cho nên...; do... nên..., do... mà..., nhờ... mà...

II. Luyện tập:

Câu 1. Tìm các vế câu chỉ nguyên nhân, chỉ kết quả và quan hệ từ, cặp quan hệ từ nối các vế câu này trong những ví dụ sau:

a) Bởi chưng bác mẹ tôi nghèo

Cho nên tôi phải băm bèo, thái khoai.

- Vế câu chỉ nguyên nhân:

Bởi chưng bác mẹ tôi nghèo

- Vế câu chỉ kết quả:

Cho nên tôi phải băm bèo, thái khoai.

- Cặp quan hệ từ nối các vế câu: Bởi chưng ... cho nên ...

b) Vì nhà nghèo quá, chú phải bỏ học.

- Vế câu chỉ nguyên nhân: Vì nhà nghèo quá,

- Vế câu chỉ kết quả: chú phải bỏ học.

- Quan hệ từ nối các vế câu: vì

c) Lúa gạo quý vì ta phải đổ bao mồ hôi mới làm ra được. Vàng cũng quý vì nó rất đắt và hiếm.

- Vế câu chỉ kết quả: Lúa gạo quý

- Vế câu chỉ nguyên nhân: vì ta phải đổ bao mồ hôi mới làm ra được

- Vế câu chỉ kết quả: Vàng cũng quý

- Vế câu chỉ nguyên nhân: vì nó rất đắt và hiếm

- Quan hệ từ nối các vế câu: vì

Câu 2. Từ một cậu ghép đã dẫn ở bài tập 1, hãy tạo ra một câu ghép mới bằng cách thay đổi vị trí của các vế câu (có thể thêm bớt từ nếu thấy cần thiết).

a) Bởi chưng bác mẹ tôi nghèo

Cho nên tôi phải băm bèo, thái khoai.

Tôi phải băm bèo, thái khoai vì gia đình tôi rất nghèo.

b) Vì nhà nghèo quá, chú phải bỏ học.

- Chú phải bỏ học vì nhà nghèo quá.

- Vì nhà nghèo quá nên chú phải bỏ học.

- Chú phải bỏ học vì gia đình sa sút nên không đủ tiền cho chú ăn học.

c) Lúa gạo quý vì ta phải đổ bao mồ hôi mới làm ra được. Vàng cũng quý vì nó rất đắt và hiếm.

- Vì ta phải đổ bao mồ hôi mới làm ra được hạt lúa nên lúa gạo rất quý. Vì hiếm và đắt nên vàng cũng rất quý.

- Phải đổ bao mồ hôi mới làm ra được hạt gạo nên lúa gạo rất quý. Là thứ đắt và hiếm cho nên vàng cũng rất quý.

Câu 3. Chọn quan hệ từ trong ngoặc đơn thích hợp với mỗi chỗ trống. Giải thích vì sao em chọn quan hệ từ ấy.

(tại, nhờ)

a) ... thời tiết thuận nên lúa tốt.

Nhờ thời tiết thuận nên lúa tốt.

b) ... thời tiết không thuận nên lúa xấu.

Tại thời tiết không thuận nên lúa xấu.

* Em chọn những quan hệ từ này vì các câu a và b đều có quan hệ nguyên nhân - kết quả. Tuy nhiên quan hệ từ tại thường gắn với nguyên nhân dẫn đến kết quả xấu, nên hợp với câu b.

Câu 4. Thêm vào chỗ trống một vế câu thích hợp để tạo thành câu ghép chỉ nguyên nhân - kết quả.

a) Vì bạn Dũng không thuộc bài ...

- Vì bạn Dũng không thuộc bài nên bị điểm kém.

- Vì bạn Dũng không thuộc bài cho nên cả tổ bị mất điểm thi đua.

- Vì bạn Dũng không thuộc bài nên bị cô giáo phê bình.

b) Do nó chủ quan ...

- Do nó chủ quan nên bài kiểm tra của nó không đạt điểm cao.

- Do nó chủ quan nên không làm được bài.

- Do nó chủ quan không mang theo áo mưa nên bị ướt hết.

- Do nó chủ quan nên không đạt được danh hiệu Học sinh xuất sắc.

c) ... nên Bích Vân đã có nhiều tiến bộ trong học tập.

- Nhờ nỗ lực nên Bích Vân đã có nhiều tiến bộ trong học tập.

- Do kiên trì phấn đấu nên Bích Vân đã có nhiều tiến bộ trong học tập.