I. Đọc kĩ bài:
- Đọc nhiều lần bài văn, nhớ kĩ nhân vật chính và các hình ảnh, chi tiết nổi bật.
- Đọc diễn cảm bằng giọng kể chậm rãi. Phân biệt lời của từng nhân vật. Đoạn kết đọc với giọng thiết tha, trầm lắng.
- Chú ý các từ ngữ khó phát âm: lập làng, biển, ra đảo, sẽ, sức, sóng, bỗng, hổn hển, toả ra, ngư trường, làng biển, cái võng, điềm tĩnh, lưu cữu, vàng lưới, ý tưởng, bồng bềnh,...
II. Tóm tắt nội dung:
Qua câu chuyện của một gia đình ngư dân, tác giả ca ngợi những người dân chài dũng cảm, táo bạo, dám quyết định sẽ rời mảnh đất quê hương quen thuộc để tới một vùng đất lạ - một hòn đảo ngoài biển khơi - lập nên làng chài mới, xây dựng cuộc sống mới, góp phần gìn giữ một vùng biển trời của Tổ quốc.
III. Gợi ý trả lời câu hỏi:
1. Bài văn có những nhân vật nào? Bố và ông của Nhụ bàn với nhau việc gì?
Bài văn có ba nhân vật: Nhụ, bố Nhụ và ông nội - 3 thế hệ trong một gia đình. Bố và ông của Nhụ trao đổi về việc sẽ đưa gia đình ra định cư ở đảo.
2. Việc lập làng mới ngoài đảo có lợi gì?
Ngoài đảo có đất rộng hết tầm mắt, bãi dài, cây xanh, nước ngọt, ngư trường gần, đáp ứng được ước mơ bấy lâu của dân chài đang sống ở làng cũ là mong có bãi đất rộng để phơi được một vàng lưới, buộc được một con thuyền.
3. Hình ảnh một làng chài mới hiện ra như thế nào qua những lời nói của bố Nhụ?
Làng mới ngoài đảo đất rộng hết tầm mắt, dân chài thả sức phơi lưới, buộc thuyền. Làng mới sẽ giống như mọi ngôi làng trên đất liền, cũng có chợ, có trường học, có nghĩa trang...
4. Tìm những chi tiết cho thấy ông của Nhụ suy nghĩ rất kĩ và cuối cùng đã đồng tình với kế hoạch lập làng giữ biển của bố Nhụ?
- Ông bước ra võng, ngồi xuống võng, vặn mình, hai má phập phồng như người súc miệng khan. Ông đã hiểu những ý tưởng hình thành trong suy tính của con trai ông quan trọng nhường nào.
- Những chi tiết trên thể hiện từng bước chuyển biến tư tưởng của ông Nhụ: Ông đã băn khoăn, phân vân, ngần ngại vì muốn ở lại làng cũ và giận con trai vì có ý định đưa ông ra đảo. Khi nghe giải thích cặn kẽ, ông đã hiểu ra ý tưởng tốt đẹp của con trai và im lặng đồng tình.
5. Nhụ nghĩ về kế hoạch của bố như thế nào?
Đó là kế hoạch đã được bố cân nhắc kĩ và quyết định. Mọi việc sẽ được thực hiện theo đúng kế hoạch ấy: Nhụ đi, sau đó cả nhà sẽ đi. Một làng Bạch Đằng Giang do những người dân chài lập ra ở đảo Mõm Cá Sấu. Nhụ chưa biết hòn đảo ấy vì nó vẫn đang bồng bềnh đâu đó ở mãi phía chân trời.
IV. Thực hành - Luyện tập:
1/ Đọc diễn cảm nhiều lần bài văn.
2/ Kể lại bài văn Lập làng giữ biển theo lời của bạn Nhụ.
* Tham khảo cách kể dưới đây:
Sau khi cả nhà ăn cơm xong, mẹ em bưng mâm bát ra ngoài sàn nước để rửa thì em nghe thấy bố nói với ông:
- Lần này, con sẽ họp làng để bàn việc đưa đàn bà và trẻ con ra đảo. Con sẽ đưa thằng Nhụ ra trước. Rồi nhà con cũng ra. Ông cũng sẽ ra nhé.
Ông em đủng đỉnh trả lời:
- Tao chết ở đây thôi! Sức tao không còn chịu được sóng.
Nghe bố em bảo rằng ngay cả chết, cũng cần ông chết ở đấy thì ông giận lắm vì cảm thấy bị ép buộc. Ông đứng vụt dậy, tay giơ ra như cái bơi chèo, giọng hổn hển: “Thế là thế nào?”.
Nhưng bố em vẫn điềm tĩnh giải thích ích lợi to lớn của việc dời làng ra đảo:
- Ở đấy đất rộng, bãi dài, cây xanh, nước ngọt, ngư trường gần. Chả còn gì hay hơn cho một làng biển. Ngày xưa, ngư dân lúc nào cũng mong có đất để phơi được một vàng lưới, buộc được một con thuyền. Bây giờ đất đấy, rộng hết tầm mắt. Đất nước của mình, mình không đến ở thì để cho ai?
Ông em lặng lẽ bước ra võng, vẻ mặt trầm ngâm suy nghĩ. Cái võng làm bằng túi lưới đáy vẫn buộc lưu cữu ở ngoài hàng hiên. Ông ngồi xuống võng đến rắc một tiếng. Ông vặn mình, hai má phập phồng như người súc miệng khan. Dường như ông đã hiểu những ý tưởng hình thành trong suy tính của bố em quan trọng biết nhường nào.
- Để có một ngôi làng như mọi ngôi làng ở trên đất liền, rồi sẽ có chợ, có trường học, có bệnh xá, có nghĩa trang... - Bố em nói tiếp như trong một giấc mơ, rồi bất ngờ, vỗ vào vai em:
- Thế nào, con đi với bố chứ?
- Vâng! - Em khẽ đáp.
Vậy là mọi việc đã quyết định rồi. Em đi và sau đó cả nhà sẽ đi. Em nhìn ra hướng biển và tưởng tượng có một ngôi làng Bạch Đằng Giang trù phú, tươi đẹp do những người dân chài lập ra ở đảo Mõm Cá Sấu. Giờ này, hòn đảo ấy đang bồng bềnh đâu đó tận phía chân trời...