I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
A, Câu thiếu cả chủ ngữ và vị ngữ:
Chỉ ra chỗ sai trong những câu dưới đây và nêu lên cách chữa:
a. "Mỗi khi đi qua cầu Long Biên"
Thiếu chủ ngữ và vị ngữ, mới chỉ có trạng ngữ.
Có thể chữa:
- Mỗi khi đi qua cầu Long Biên, tôi say mê ngắm nhìn dòng nước chảy xối xả.
b. Bằng khối óc sáng tạo và bàn tay lao động của mình, chỉ trong vòng sáu tháng.
Câu thiếu chủ ngữ và vị ngữ.
Có thể chữa lại:
Bằng khối óc sáng tạo và bàn tay lao động của mình, chỉ trong vòng sáu tháng, đơn vị TNXP đã hoàn thành đoạn đường dài 20km.
B. Câu sai về quan hệ nghĩa giữa các thành phần câu:
1. Cho biết bộ phận in đậm sau nói về ai?
"Hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa, ta thấy dượng Hương Thư ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh, hùng vĩ". (Cách viết có thể làm người đọc hiểu lầm về phần in đậm trước dấu phẩy: miêu tả hành động của chủ ngữ trong câu: "ta")
2. Đây là câu sai về ngữ nghĩa. Có thể sửa lại.
- "Ta thấy dượng Hương Thư, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa, ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ Trường Sơn oai linh, hùng vĩ".
II. LUYỆN TẬP
1. Xác định chủ ngữ - vị ngữ các câu:
a. Năm 1945, cầu được đổi tên thành cầu Long Biên.
Cầu: chủ ngữ
được đổi tên thành cầu Long Biên: vị ngữ.
b. Lòng tôi: chủ ngữ
... lại nhớ những năm tháng chống đế quốc Mĩ oanh liệt và oai hùng: vị ngữ.
c. Tôi: chủ ngữ
... cảm thấy chiếc cầu như chiếc võng đu đưa nhưng vẫn dẻo dai, vững chắc: vị ngữ.
2. Hãy viết thêm chủ ngữ và vị ngữ phù hợp vào chỗ trống dưới đây để tạo thành những câu hoàn chỉnh:
a. Mỗi khi tan trường... (ai... làm gì) chúng em ùa ra đường.
b. Ngoài cánh đồng ... (ai... làm gì...) các bạn đang thả diều.
c. Giữa cánh đồng lúa chín... (ai... làm gì..) mọi người đang gặt lúa.
d. Khi chiếc ô tô về đầu làng (ai... làm gì) nhiều người ra đón.
3. Hãy chỉ ra chỗ sai và nêu cách chữa các câu sau đây:
a. Giữa hồ, nơi có toà tháp cổ kính.
Câu thiếu chủ ngữ và vị ngữ. Có thể sửa:
Giữa hồ, nơi có toà tháp cổ kính, một con rùa nổi lên.
b. Trải qua mấy ngàn năm đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc ta, một dân tộc anh hùng.
- Thêm thành phần chủ - vị: "chúng ta luôn có ý thức bảo vệ non sông gấm vóc".
c. Nhằm ghi lại những chiến công lịch sử của quân và dân Hà Nội bảo vệ cây cầu trong những năm tháng chiến tranh ác liệt.
- Thêm thành phần chủ - vị: ... "ta nên xây dựng bảo tàng cầu Long Biên".
4. Các câu sau sai ở chỗ nào? Nên chữa như thế nào?
a. Cây cầu đưa những chiếc xe tải nặng nề vượt qua sông và bóp còi rộn vang cả dòng sông yên tĩnh.
Cây cầu: chủ ngữ
... đưa những chiếc xe tải nặng nề qua sông: vị ngữ 1 và bóp còi rộn vang cả dòng sông yên tĩnh: vị ngữ 2
- Chủ ngữ chỉ phù hợp với vị ngữ 1, không phù hợp với vị ngữ 2 (cầu không thể bóp còi rộn vang cả dòng sông yên tĩnh).
- Có thể sửa (thêm chủ ngữ 2)
"... còi xe rộn vang cả dòng sông yên tĩnh."
b. Vừa đi học về mẹ đã bảo Thuý sang đón em. Thuý cất vội cặp sách rồi đi ngay.
Sửa lại là: Thuý vừa đi học về, mẹ bảo Thuý sang đón em. Thuý cất vội cặp sách rồi đi ngay.
c. Sửa lại là:
Khi em đến cổng trường thì Tuấn gọi em. Bạn ấy cho em một cây bút mới.