I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
Qua nghệ thuật diễn tả, người đọc cảm thấy vui thích như được thưởng thức một áng thơ hay – ngọt ngào hương sắc bằng một loạt ẩn dụ về so sánh sắc biển, bầu trời.
Cảnh thiên nhiên và sinh hoạt của con người trên vùng đảo Cô Tô hiện lên thật trong sáng, tươi đẹp qua ngôn ngữ điêu luyện và sự miêu tả tinh tế, chính xác, giàu hình ảnh và cảm xúc của Nguyễn Tuân. Bằng tài hoa, bài tuỳ bút làm cho người đọc nhận thấy bao nhiêu vẻ đẹp, cảm thấy như mình được đi du lịch đến Cô Tô.
Tác giả đã vận dụng ngôn ngữ miêu tả rất phong phú, độc đáo và đầy ấn tượng để làm nổi bật phong cách và con người ở đảo Cô Tô. Trong đó cảnh mặt trời mọc và sinh hoạt của con người là những nét cảm nhận tinh tế nhất.
GHI NHỚ:
Bài viết thể hiện tài năng quan sát và miêu tả thiên nhiên. Nhà văn có vốn từ ngữ phong phú đồng thời cũng thể hiện sự say mê gắn bó với thiên nhiên đất nước, một vùng biển của tổ quốc.
Để miêu tả vẻ đẹp trong sáng, tinh khôi của đảo Cô Tô sau cơn bão, tác giả đã dùng hàng loạt tính từ chỉ màu sắc và ánh sáng như: "tươi sáng, trong trẻo, sáng sủa, trong sáng, xanh mượt, lam biếc...". Các hình ảnh miêu tả được chọn lọc để làm nổi rõ cảnh sắc một vùng biển và đảo như: "bầu trời, nước biển, cây trên núi đảo, bãi cát".
II. TRẢ LỜI CÂU HỎI
1. Bài văn chia ra 3 đoạn:
* Đoạn 1: từ đầu đến "theo mùa sóng ở đây". Bức tranh toàn cảnh đảo Cô Tô với vẻ đẹp trong sáng qua trận bão.
* Đoạn 2: từ "Mặt trời lại rọi lên" đến "là là nhịp cánh". Cảnh mặt trời mọc trên biển Cô Tô. Đây là bức tranh thiên nhiên có vẻ đẹp tráng lệ, rực rỡ và rộng lớn.
* Đoạn 3: từ "Khi mặt trời đã lên" đến hết. Bức tranh sinh hoạt và lao động của những người dân chài trên đảo vào buổi sáng sớm quanh cái giếng dân ở rìa đảo.
2. Vẻ đẹp trong sáng của đảo Cô Tô sau khi trận bão đi qua được miêu tả như thế nào? Nhận xét?
Để miêu tả vẻ đẹp trong sáng của đảo Cô Tô sau khi trận bão đi qua tác giả đã dùng các tính từ chỉ ánh sáng và màu sắc:
trong trẻo, sáng sủa, trong sáng, xanh mượt, lam biếc, vàng giòn
Những hình ảnh miêu tả được chọn lọc để làm nổi rõ cảnh sắc một vùng biển cả và đảo:
bầu trời, nước biển, cây trên núi đảo, bãi cát
(Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại càng giòn hơn nữa.)
3. Tìm những từ ngữ, hình ảnh trong đoạn văn tả cảnh mặt trời mọc trên biển là một bức tranh tuyệt đẹp, rực rỡ và tráng lệ.
* Đoạn văn tả cảnh mặt trời mọc trên biển là một bức tranh tuyệt đẹp, rực rỡ và tráng lệ.
* Bức tranh này được đặt trong khung cảnh rộng lớn, trong trẻo, sáng sủa:
"Sau trận bão chân trời ngấn bể sạch như tấm kính lau hết mây hết bụi".
* Ở đây tác giả sử dụng hình ảnh so sánh để tả cảnh đẹp của mặt trời mọc trên biển, vẻ đẹp của thiên nhiên rất gợi tả, gợi cảm.
- Tròn trĩnh phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn.
- Quả trứng hồng hào thăm thẳm và đường bệ đặt lên một mâm bạc đường kính mâm rộng bằng cả một chân trời màu ngọc trai nước biển ứng hồng.
4. Cảnh sinh hoạt và lao động của người dân trên đảo được miêu tả như thế nào?
* Cảnh sinh hoạt và lao động của người dân trên đảo trong một buổi sáng sớm được tác giả miêu tả tập trung vào địa điểm là quanh cái giếng nước ngọt ở rìa đảo.
+ Những chi tiết thể hiện cảnh sinh hoạt tấp nập, khẩn trương:
"Cái giếng nước ngọt đảo Thanh Luân sớm nay có không biết bao nhiêu là người gánh và múc...
Từ đoàn thuyền sắp ra khơi đến cái giếng ngọt, thùng và cong và gánh nối tiếp đi đi về về...”
+ Vẻ thanh bình của cuộc sống còn được thể hiện qua hình ảnh:
"Trông chị Châu Hoà Mãn địu con, thấy nó dịu dàng yên tâm như cái hình ảnh biển cả là mẹ hiền mớm cá cho lũ con lành".
II. LUYỆN TẬP
Viết đoạn văn tả cảnh mặt trời mọc (trên biển, trên sông, trên núi hay ở đồng bằng) mà em quan sát được.
"Nhà em nằm ngay đầu làng sát bờ biển. Sáng nào dậy tập thể dục em cũng nhìn ra phía biển để xem mặt trời mọc.
Mặt trời lúc đầu như chậu lửa nhô lên từ mặt biển. Nhưng chỉ một lát sau trở thành một vầng sáng đầy màu sắc. Và rồi như thu bớt hình hài lại, mặt trời tròn trĩnh như quả bóng chúng em thường chơi với nhau, toả ra một thứ ánh nắng vàng dịu.
Mặt nước biển được làn gió nhẹ tạo nên những lớp sóng lăn tăn nhuộm màu...
Trên nền trời không gợn một áng mây, có lẽ hôm nay trời sẽ hâm nóng bãi cát trắng phẳng lì trước nhà và tráng bạc cho vùng biển quê em".