ĐỀ BÀI: Kể một câu chuyện mà em đã được nghe, được đọc về tính trung thực.
* Gợi ý:
* Nêu một số biểu hiện của tính trung thực:
- Dám nói ra sự thật.
- Không tham của người khác.
- Không làm những việc gian dối.
* Tham khảo câu chuyện dưới đây:
+ Câu chuyện thứ nhất:
KHÔNG THAM CỦA NGƯỜI KHÁC
Tuần trước, trường em phát động phong trào thi đua học tập và làm theo Năm điều Bác Hồ dạy. Em đã làm được một việc tốt là nhặt được của rơi, trả lại cho người đánh mất.
Trưa thứ năm, trên đường đi học về, qua quãng đường vắng, em nhìn thấy một túi xách nhỏ màu đen nằm ngay giữa đường. Em nhặt lên rồi vừa đi chầm chậm, vừa đưa mắt tìm kiếm chủ nhân của nó.
Một lúc lâu sau, vẫn không thấy ai. Em đoán người đánh rơi chiếc túi đã đi xa hoặc không biết là mình đánh rơi. Mà nếu biết, chắc giờ này họ đang loay hoay tìm trên những đoạn đường đã qua. Người ấy là ai nhỉ? Một bác cán bộ hay một chú công nhân, một anh bộ đội? Trong chiếc túi ấy đựng những gì? Thế nào lại chẳng có tài liệu, giấy tờ hay tiền bạc? Bao câu hỏi cứ dồn dập hiện lên trong óc em. Em đưa mắt nhìn quanh lần nữa. Những người chạy xe máy hay xe đạp trên đường không một ai chú ý tới em đang ngơ ngác với chiếc cặp trên vai và chiếc túi lạ trên tay.
Em nghĩ ngợi, phân vân mãi: Trả hay không trả? Nếu mình không trả, có ai biết đâu mà trách? Có tiền, mình sẽ mua truyện tranh này, mua áo quần mới này và mua những đồ chơi mà mình ao ước từ lâu. Tưởng tượng đến lúc ấy, em thích lắm, bước chân như nhanh hơn, nhẹ nhàng hơn. Bỗng dưng, tiếng thầy Hiệu trưởng trong buổi lễ phát động như văng vẳng đâu đây: “Các em hãy ghi nhớ Năm điều Bác Hồ dạy, cố gắng học tập tốt, tu dưỡng tốt để trở thành con ngoan, trò giỏi...”.
Không! Không nên tham của người khác! Phải trả lại thôi!
Chủ nhân chiếc túi xách này sẽ mừng biết bao nếu tìm lại được nó. Nhưng biết ai là người đánh rơi mà trả? Tốt nhất là đem nộp cho các chú công an.
Giữa trưa, trụ sở công an phường vắng vẻ, chỉ có một chú trực ban. Thấy em ngập ngừng ở cửa, chú vồn vã hỏi:
- Có chuyện chi đó cháu?
- Dạ thưa chú, cháu nhặt được cái túi xách này. Cháu đem nộp, nhờ chú trả lại cho người mất ạ!
Đỡ chiếc túi từ tay em, chú tươi cười xoa đầu em rồi bảo:
- Cháu ngoan lắm, không tham của rơi! Chú cháu mình xem trong này có những gì để còn ghi vào biên bản nhé!
Rồi chú lấy ra một xấp giấy tờ chủ quyền nhà, chủ quyền xe và hơn hai triệu tiền mặt. Chú ghi rõ từng thứ vào biên bản rồi yêu cầu em ghi tên và địa chỉ xuống phía dưới.
Sáng thứ hai tuần sau, em được thầy Hiệu trưởng và cô Tổng phụ trách Đội tuyên dương trong tiết chào cờ. Tiếng vỗ tay nồng nhiệt của toàn trường khiến em vô cùng xúc động. Buổi tối, gia đình em tiếp một người khách lạ.
Đó chính là chủ nhân của chiếc túi. Bác cảm ơn em mãi và tặng em một trăm ngàn để mua sách vở hoặc đồ chơi nhưng em nhẹ nhàng từ chối.
Ba mẹ em rất mừng vì em biết làm điều tốt. Lời khen chân thành của mọi người đối với em là phần thưởng quý giá nhất. Nhớ lại chuyện ấy, giờ đây em vẫn thấy vui.
+ Câu chuyện thứ hai:
KHÔNG PHẢI TẠI CON MÈO
Bên cửa sổ lúc ấy có Bé và con mèo. Bé học bài. Mèo đứng vơ vẩn. Không phải. Mèo đương rình mấy thằng chuột nhắt hay vào khạp ăn vụng gạo. Cả Bé, cả Mèo đều đương mỗi đứa một việc.
Bên cửa sổ lúc ấy còn có lọ hoa. Đấy là cái lọ đựng thuốc cũ, mẹ cọ kỹ. Cái lọ trắng toát, nước lóng lánh. Ba nhánh hoa đồng tiền vồng xuống, xoè tròn, cánh li ti đỏ lịm. Ban sáng, mẹ cắm hoa vào lọ, đặt trên thành cửa sổ.
Lọ hoa đồng tiền cũng có việc làm. Lọ hoa làm đẹp nhà và hoa để mọi người ngắm, cho đẹp mắt.
Bé học bài:
- Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương, Đại Tây Dương... thế giới có... đại dương...ư... a...
Tiếng bé lanh lảnh.
Rồi tiếng bé nhỏ dần. Bé he hé mắt. Nhưng tại Bé vẫn nghe tiếng Bé đọc. Bé cố nhớ: Ấn Độ Dương... Đại Tây Dương...
Những người hay ngủ gật không biết được khi ta he hé mắt sắp mỏi thì có con buồn ngủ đến rình bên cạnh. Không ai trông thấy con buồn ngủ bao giờ. Nhưng hễ ai cứ hé mắt buồn ngủ thì y như rằng con buồn ngủ mò đến. Chẳng tin cứ thử xem.
Lúc ấy, Bé he hé mắt. Con buồn ngủ nhẹ nhàng đến đậu trên hai mí mắt.
Thế là mí Bé nặng sụp xuống. Quyển sách đương cầm bỗng rơi xoè ra. Bé giật mình. Bé quờ tay vào khoảng không, hình như định đỡ quyển sách đã rơi xuống đất.
Tay Bé quơ vào lọ hoa. Lọ hoa rơi. Nước đổ tung toé trên mặt đất. Cả mấy nhánh hoa đồng tiền đều gãy ngã giụi một xó.
Cái lọ rơi. Con Mèo giật mình, ngoảnh lại, rồi khoan thai bước tới chỗ xảy ra tai nạn, cúi xuống, ngửi chỗ vũng nước lênh láng. Rồi Mèo ngẩng lên nhìn Bé. Bất chợt, Mèo gặp hai mắt Bé mọng đỏ.
Biết làm thế nào! Mẹ vừa cọ cái lọ chiều hôm qua. Những nhánh hoa đồng tiền đỏ đẹp lúc nãy tròn xoe, bây giờ đã gãy cả. Mẹ mắng cho. Làm thế nào? Lỗi to quá! Có cái lọ hoa mẹ quý thế mà cũng đánh đổ. Ờ ờ Mèo kia, sao mày dám nhìn tao, mày chế giễu tao hả? Được, đã thế tao đổ tội cho mày. Đổ cho mày là phải. Mày cũng chúa hay làm rơi lung tung các thứ trong nhà. Có lần mẹ đã lấy cái phất trần vụt mày. Chẳng phải thế là gì?
Được rồi, tao đổ cho mày.
Nghĩ thế, tự dưng, Bé thấy yên tâm. Bé cầm cái lọ không lên, Bé đổ nước vào, Bé nhặt mấy nhánh hoa đồng tiền đã rơi xuống đất. Bé cắm vào lọ, để lên cửa sổ, như lúc nãy.
Nhưng, chẳng thể được bằng lúc nãy. Cuống hoa đã gãy ngoẹo về một bên, không dựng lại được. Biết làm thế nào?
Bé nhặt quyển sách, lại ngồi học. Bé đứng dậy, lấy chổi ra quét chỗ nước đổ. Bé miết ngọn chổi, cho thật khô nước. Có thế mới yên tâm. Bé lại ngồi học. Nhưng chỉ yên tâm được một tẹo. Bé học. Bây giờ đọc mãi mà không nhớ. Chỉ có tên mấy cái đại dương mà cứ lẫn lộn. Tiếng đọc không bảo được cái tai nghe bài, cái tai cứ phải gióng ra ngoài ngõ. Cái tai đợi tiếng xe đạp rinh rích. Ôi chao, chốc chốc lại tưởng mẹ đã về. Nhưng giật mình nhìn ra, không phải.
Thế rồi, sợ cũng chẳng được, sợ cũng không tránh được, có tiếng xe đạp vào ngõ, mẹ về.
Cái xe kêu rinh rích vào tận bậc cửa. Mẹ đang cười, nhìn Bé học bài. Bé ngoan. Mẹ vào trong nhà. Mẹ dựng xe đạp bên mép tường. Mẹ để cái nón lên nóc tủ. Mẹ lấy trong túi gài ở tay lái ra bó rau muống và mấy nhánh hành rồi treo túi lên nóc.
Mọi khi, Bé làm đỡ mẹ việc ấy. Nhưng hôm nay Bé quên. Thấy Bé đương bận học bài, mẹ cũng không nhắc. Mẹ chỉ hỏi:
- Con học bài đấy à?
- Vâng ạ.
- Con cứ học cho thuộc bài đi. Mẹ nhóm bếp cho.
Rồi mẹ bước xuống bếp. Bé lét mắt nhìn theo mẹ.
Mẹ chợt đứng lại:
- Lọ hoa đồng tiền đẹp quá... Ở hay, sao hoa héo queo, hoa gãy cả thế này...
Bé định ngồi im học bài. Như không biết. Nhưng thấy mẹ băn khoăn nhìn những nhánh hoa gãy, Bé nói lúng túng:
- Con Mèo... con Mèo... mẹ ạ...
Lúc ấy, trong xó buồng, Mèo bỗng nhảy bổ ra. Cu cậu đương đuổi thằng gián, thằng chuột nhắt? Hay là nó nghe ta nói vu cho nó, nó định xô ra cãi? Thế này thì đằng nào mình cũng là đứa hèn. Làm lỗi rồi đổ vấy. Làm lỗi rồi bịa tội cho con Mèo.
Mèo đứng yên. Hai con mắt Mèo lại nhìn Bé như lúc nãy. Nhưng không có vẻ chế giễu như lúc nãy. Thế là thế nào? Bây giờ nó ra ý thương mình. Mình không đáng cho ai thương! Mình cũng không đáng thương. Người nói dối thì không đáng thương. Mình là đứa có lỗi. Ngồi học mà chẳng đuổi cơn buồn ngủ, lại làm rơi gãy hoa, lại chối tội. Không đổ tội cho ai được đâu. Miệng nói đổ đi, nhưng cái tội thì lúc nào cũng ở trong lòng mình. Lảm nhảm thế, tội nặng gấp đôi thì có. Làm thế nào bây giờ?
- Mẹ hỏi lại Bé:
- Con Mèo đánh đổ lọ hoa à?
Bé rụt rè, nói:
- Thưa mẹ... không phải... con Mèo...
Mẹ không biết Bé cố lắm mới nói được thế. Những nghĩ ngợi gay go đảo lộn trong đầu Bé. Nhưng thế là Bé đã nói ra được. Đã nói được, và Bé nói lại, dõng dạc một hơi:
- Không phải con Mèo, mẹ ạ.
Bé nhìn vào mắt mẹ. Mẹ cũng đương đăm đăm nhìn Bé. Mẹ đã rõ được cố gắng của Bé. Bé nhận lỗi. Lỗi ấy chỉ một mình Bé biết, lỗi ấy đổ cho con Mèo thì dễ quá, chẳng ai biết đâu. Nhưng Bé đã nhận lỗi.
Bé nói được thế, Bé không còn lo lắng như lúc nãy. Bé thấy được nhẹ nhõm. Bé nhìn vào sách. Bé đọc. Bé nhớ: Ấn Độ Dương... Thái Bình Dương... Đại Tây Dương... Bắc Băng Dương..
Bé đọc đến đâu, nhớ đến đấy. Đọc chữ nào bắt ngay được chữ ấy. Bụi bặm vẩn vơ không còn trong đầu nữa.
+ Câu chuyện thứ ba:
CÁI CÂN THUỶ NGÂN
Xưa có một nhà làm nghề buôn bán, âm mưu chế ra một cái cân cán rỗng, trong đổ thuỷ ngân, hai đầu bịt đồng, không ai biết.
Khi cân hàng bán cho khách thì họ dốc cán cân về phía móc; khi cân hàng mua vào thì lại dốc cán cân về đằng quả.
Do làm ăn điên đảo nên nhà ấy giàu bốc lên nhanh chóng. Đã lắm của lại có hai con trai, mặt mũi khôi ngô, học hành tấn tới. Thiên hạ ai cũng khen là nhà có phúc.
Một hôm, hai vợ chồng bàn với nhau về việc để phúc đức cho con sau này, không nên tiếp tục kéo dài việc làm ăn gian dối, đảo điên nữa.
Bàn xong, hai vợ chồng thuận tình sửa cái lễ sám hối, trên thì củng Trời, Phật, dưới thì cúng tổ tiên. Rồi đem cái cân ra chẻ. Nhưng ghê thay, khi chẻ ra thì thấy trong cán cân có đọng một cục máu đỏ hon hỏn. Hai vợ chồng nhìn nhau hoảng sợ, từ đó ngày đêm lo làm việc thiện, tu nhân tích đức.
Cách vài năm sau, tự nhiên một đứa con trai lăn ra chết, tiếp đó đứa thứ hai cũng chết nốt. Hai vợ chồng vật vã khóc than, cho rằng mình đã thật bụng cải tà quy chính mà Trời, Phật không chứng quả.
Sau đó, hai vợ chồng cùng mơ thấy có ông Bụt đến bảo cho biết rằng:
- Vợ chồng ngươi hãy lo tu tỉnh làm ăn, đừng vội trách Trời không có mắt. Trước thấy chúng bay làm ăn lừa lọc, Trời đã sai hai con quỷ đầu thai làm con để phá tán cho hết những của phi nghĩa đi. May mà vợ chồng đã sớm hối cải, tu nhân tích đức, nên Trời mới sai bắt hai con quỷ ấy về. Đừng thương tiếc chúng nó làm chi nữa. Vợ chồng cứ chí thú làm ăn rồi Trời sẽ cho hai đứa con khác.
Quả nhiên, về sau vợ chồng nhà ấy đã sinh được hai đứa con trai cũng rất khoẻ mạnh, khôi ngô và học hành giỏi giang. Họ rất biết ơn Trời Phật và sống yên vui với tuổi già.
* Trao đổi với các bạn về nội dung câu chuyện.
+ Câu chuyện thứ nhất: Câu chuyện kể về cậu học sinh đang đi học về, qua quãng đường vắng bỗng nhìn thấy một cái túi xách màu đen do ai đánh rơi. Cậu nhặt lên, suy nghĩ phân vân mãi và quyết định đem nộp cho các chú công an phường. Câu chuyện khuyên chúng ta không nên tham của người khác. Nhặt được của rơi nên trả lại người đánh mất.
+ Câu chuyện thứ hai: Câu chuyện kể về một cô bé đang học bài vô ý đánh rơi lọ hoa. Bé sợ mẹ mắng nên đổ lỗi cho con mèo. Nhưng sau đó, bé đã dũng cảm nhận lỗi. Đầu óc thanh thản, bé học mau thuộc bài. Câu chuyện ca ngợi những ai dám dũng cảm nhận những sai lầm mà mình mắc phải.
+ Câu chuyện thứ ba: Câu chuyện kể về một gia đình buôn bán. Vì làm ăn gian dối bằng chiếc cân thuỷ ngân nên họ giàu lên nhanh chóng. Họ sinh được hai đứa con trai khôi ngô, tuấn tú. Sau họ sám hối, cải tà quy chính, chẻ cái cân thuỷ ngân đi nên đã tránh được mầm hoạ là hai con quỷ đội lốt hai đứa con để phá hết của cải phi nghĩa. Nhờ tu nhân tích đức, hai vợ chồng sau này lại sinh được hai người con trai khoẻ mạnh, thông minh. Họ được sống yên vui với tuổi già.
Câu chuyện trên khuyên mọi người không nên lừa lọc, xảo trá trong công việc làm ăn. Không nên vì lợi ích riêng của mình mà gây thiệt hại cho người khác.