Tập làm văn: Nhân vật trong truyện

I. Nhận xét:

1. Ghi tên các nhân vật trong những truyện em mới học vào nhóm thích hợp:

a/ Nhân vật là người.

b/ Nhân vật là vật (con vật, đồ vật, cây cối...).

* Tham khảo bảng dưới đây:

2. Nêu nhận xét về tính cách của các nhân vật:

a/ Dế Mèn (trong truyện Dế Mèn bênh vực kẻ yếu).

Là nhân vật nghĩa hiệp, sẵn sàng giúp đỡ người yếu thế, trừng trị kẻ cậy mạnh ăn hiếp yếu. Nhận xét như vậy vì căn cứ vào lời nói và hành động của Dế Mèn che chở giúp đỡ Nhà Trò.

b/ Mẹ con bà nông dân (trong truyện Sự tích hồ Ba Bể).

Thương người già bất hạnh, hết lòng cứu giúp mọi người trong cơn hoạn nạn.

c/ Căn cứ vào đâu mà em có nhận xét như vậy?

Căn cứ vào lời nói và hành động của bà goá được miêu tả trong truyện: Cho bà lão ăn mày ăn và ngủ trong nhà, hỏi bà lão cách giúp người, chèo thuyền cứu những người bị nạn.

II. Luyện tập:

Câu 1. Nhân vật trong câu chuyện sau đây là những ai? Em có đồng ý với nhận xét của bà về tính cách của từng cháu không? Vì sao bà có nhận xét như vậy?

BA ANH EM

Nghỉ hè, Ni-ki-ta, Gô-sa và Chi-ôm-ca về thăm bà ngoại.

Ăn cơm xong, Ni-ki-ta chạy vội ra ngõ, hoà vào đám trẻ láng giềng đang nô đùa. Gô-sa thấy nhiều mẫu bánh mì vụn rơi trên bàn, liếc nhìn bà rồi nhanh tay phủi xuống đất, hối hả chạy theo anh. Còn Chi-ôm-ca ở lại giúp bà lau bàn, nhặt hết mẩu bánh vụn đem cho bầy chim đang gù bên cửa sổ.

Buổi tối, ba anh em quây quần bên bà. Bà nói:

- Ba cháu là anh em ruột mà chẳng giống nhau.

Ni-ki-ta thắc mắc:

- Bà ơi, ai cũng bảo anh em cháu giống nhau như những giọt nước cơ mà?

Bà mỉm cười:

- Bà nói về tính nết các cháu cơ. Ni-ki-ta thì chỉ nghĩ đến ham thích riêng của mình, ăn xong là chạy tót đi chơi. Gô-sa hơi láu, lén hắt những mẩu bánh vụn xuống đất. Chi-ôm-ca bé nhất lại biết giúp bà. Em nó còn biết nghĩ đến cả những con chim bồ câu nữa. Những con bồ câu cũng cần ăn chứ nhỉ?

- Truyện gồm 4 nhân vật: Bà ngoại, Ni-ki-ta, Gô-sa và Chi-ôm-ca.

- Em đồng ý với nhận xét của bà về tính cách của từng đứa cháu: Ni-ki-ta chỉ nghĩ đến thoả mãn ý thích của mình, không nghĩ đến việc giúp đỡ người khác, ăn xong là chạy đi chơi. Gô-sa láu cá, liếc nhìn bà và lấy tay phủi vụn bánh xuống đất rồi vội chạy theo anh. Chi-ôm-ca bé nhất mà ngoan nhất, biết ở nhà giúp bà lau dọn bàn ăn và gom vụn bánh cho chim ăn.

- Bà có nhận xét như vậy bởi vì bà quan sát hành động của mỗi cháu. Tính cách từng cháu được bộc lộ qua hành động sau bữa ăn.

Câu 2. Cho tình huống sau: Một bạn nhỏ mải vui đùa, chạy nhảy, lỡ làm ngã một em bé. Em bé khóc. Em hãy hình dung sự việc và kể tiếp câu chuyện theo một trong hai hướng sau đây:

a) Bạn nhỏ nói trên biết quan tâm đến người khác.

Nếu bạn ấy biết quan tâm đến người khác thì bạn ấy sẽ chạy lại đỡ em bé đứng lên, phủi sạch quần áo, xin lỗi và dỗ dành cho em bé nín khóc.

b) Bạn nhỏ nói trên không biết quan tâm đến người khác.

Nếu bạn ấy không quan tâm đến người khác thì sẽ bỏ chạy hoặc mặc kệ cho bé khóc, còn mình vẫn tiếp tục nô đùa, chạy nhảy.

Câu 3. Kể lại câu chuyện trên theo một trong hai hướng đã nêu.

* Tham khảo cách kể dưới đây:

Giờ ra chơi sau tiết 2, chúng em ùa cả ra sân, ríu rít như một bầy chim non. Tốp này đá cầu, tốp kia nhảy dây, tiếng cười tiếng nói vang lên rộn rã, vui thật là vui. Mấy bạn nam lớp em chơi trò đuổi bắt dọc hành lang dài hun hút. Tuấn, Đức và Hùng chạy trước, Quang đuổi theo sau sát gót.

Bất ngờ, một em bé từ cửa lớp 1 bước ra. Không kịp tránh, Hùng va phải và làm em ngã. Bị đau, cô bé bật khóc. Bạn Hùng vội quay lại nâng em bé dậy, phủi sạch quần áo cho bé rồi xin lỗi:

- Anh xin lỗi em nhé, anh không cố ý đâu! Bé nín đi nào! Ừ, thế nhé. Bé cười trông xinh lắm đấy!

Thế là cô bé nín bặt và nhoẻn miệng cười, nguẩy hai bím tóc thắt nơ rồi chạy ù vào lớp. Chứng kiến câu chuyện, em thầm khen Hùng dũng cảm, dám nhận lỗi của mình và biết quan tâm đến người khác.

Câu 4. Qua bài Nhân vật trong truyện, em ghi nhớ điều gì?

- Truyện có nhân vật chính và nhân vật phụ.

- Nhân vật trong truyện có thể là người hay các con vật, đồ vật... đã được nhân hoá.

- Hành động, lời nói và suy nghĩ... của nhân vật thể hiện tính cách của nhân vật ấy.